İlgili Kanun / Madde
4857S.İşK/4
T.C
YARGITAY
9. HUKUK DAİRESİ
Esas No. 2008/379
Karar No. 2009/12327
Tarihi: 04.05.2009
l ÇIRAK
l İŞ YASASINDAN YARARLANAMAYACAĞI
ÖZETİ: Dosya içeriğine göre, 03.03.1977 doğumlu olan davacının 01.01.1990 tarihinde 13 yaşında davalı işyerinde çalışmaya başladığı kabul edilmiştir. Davacı dava dilekçesinde 01.01.1990 da işyerine çırak olarak girdiğini belirtmiştir. 1475 sayılı İş Yasasının 5/6 maddesi gereğince 18 yaşını bitirdiği tarihe kadar davacı hakkında iş yasası hükümlerinin uygulanma olanağı yoktur. Böyle olunca işe giriş tarihinin 18 yaşını bitirdiği tarih olarak kabul edilerek alacaklarının bu tarihten itibaren hesaplanması gerekirken yazılı şekilde hüküm kurulması hatalıdır.
DAVA: Davacı, kıdem tazminatı, fazla mesai, yıllık izin ücreti alacaklarının ödetilmesine karar verilmesini istemiştir.
Yerel mahkeme, isteği kısmen hüküm altına almıştır.
Hüküm süresi içinde davalı avukatı tarafından temyiz edilmiş olmakla, dava dosyası için Tetkik Hakimi Y.Tekbaş tarafından düzenlenen rapor dinlendikten soma dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:
1-Dosyadaki yazılara toplanan delillerle kararın dayandığı kanuni gerektirici sebeplere göre, davalının aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan temyiz itirazları yerinde değildir.
2-Uyuşmazlık davacının çırak olarak çalışıp çalışmadığı ve İş Kanunu kapsamında kalıp kalmadığı noktasında toplanmaktadır.
Görev konusu kamu düzenine ilişkin olup mahkemece kendiliğinden dikkate alınmalıdır. İş mahkemelerinin görev alanım hâkim, tarafların iddia ve savunmalarına göre değil, 5521 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu'nun 1. maddesini esas alarak belirleyecektir.
İş Mahkemelerinin bulunmadığı yerlerde iş davalarına bakmak üzere bir asliye hukuk mahkemesi görevlendirilir. İş davalarına bakmakla görevli asliye hukuk mahkemesine açılan dava "iş mahkemesi sıfatıyla" açılmamış ise, mahkeme görevsizlik karan veremez. Bu durumda, asliye hukuk mahkemesi ara karan ile davaya "iş mahkemesi sıfatıyla " baktığını belirterek davaya bakmaya devam eder.
Ayrıca belirtmek gerekir ki, işçinin İş Kanunu kapsamında kalmaması halinde iş mahkemesine açılan davada, dava dilekçesinin görev nedeni ile reddi ve davanın görevli hukuk mahkemesine gönderilmesine karar verilmesi gerekir. Davanın esastan reddi usule aykırı olacaktır.
5521 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu'nun 1. maddesi uyarınca İş Kanununa göre işçi sayılan kimselerle işveren veya işveren vekilleri arasında iş akdinden veya iş Kanununa dayanan her türlü hak iddialarından doğan hukuk uyuşmazlıklarının çözüm yeri iş mahkemeleridir.
4857 sayılı İş Kanunu'nun 4. maddesinin 1. fıkrasının 5 bendi uyarınca, "İşçi sağlığı ve iş güvenliği ile ilgili 4857 Sayılı İş Kanunu'nun 77-89 hükümleri hariç çıraklar hakkında" hakkında bu kanun hükümleri uygulanmaz.
3308 sayılı Çıraklık ve Meslek Eğitimi Kanunun 3/C maddesine göre çırak, "çıraklık sözleşmesi esaslarına göre bir meslek alanında mesleğin gerektirdiği bilgi ve beceri ve iş alışkanlıklarını iş içerisinde geliştiren kişi" olarak tanımlanmıştır.
1475 sayılı İş Kanununda 18 yaşım bitirmemiş çıraklar İş Kanunu kapsamı dışında sayılmışken, 4857 sayılı İş Kanunu'nda böyle bir sınırlama getirilmemiştir. Dolayısı ile 4857 sayılı İş Kanunu zamanında kişi 18 yaşını bitirse bile, mesleğin gerektirdiği bilgi, beceri ve iş alışkanlıklarım almaya devam ediyor ve gelişmesi gerekiyor ise çıraklık konumu değişmeyecektir. Çırak ile işveren arasındaki uyuşmazlık iş mahkemesinde değil, görevli hukuk mahkemesine çözümlenmesi gerekir. Zira işveren ile çırak arasında iş ilişkisi var ise de yapılan iş gereği, çırak İş Kanunu hükümlerinden yararlanamamaktadır.
Ancak çırak ile işveren arasında İş Kanunu'nun 77 ila 89. maddeleri arasında iş güvenliği ile ilgili bir uyuşmazlık doğması halinde, görevli mahkeme yasanın açık hükmü gereği İş Mahkemesi olacaktır.
Dosya içeriğine göre, 03.03.1977 doğumlu olan davacının 01.01.1990 tarihinde 13 yaşında davalı işyerinde çalışmaya başladığı kabul edilmiştir. Davacı dava dilekçesinde 01.01.1990 da işyerine çırak olarak girdiğini belirtmiştir. 1475 sayılı İş Yasasının 5/6 maddesi gereğince 18 yaşını bitirdiği tarihe kadar davacı hakkında iş yasası hükümlerinin uygulanma olanağı yoktur. Böyle olunca işe giriş tarihinin 18 yaşını bitirdiği tarih olarak kabul edilerek alacaklarının bu tarihten itibaren hesaplanması gerekirken yazılı şekilde hüküm kurulması hatalıdır.
SONUÇ: Temyiz olunan kararın yukarıda yazılı sebepten BOZULMASINA, peşin alınan temyiz harcının istek halinde ilgiliye iadesine, 04.05.2009 gününde oybirliğiyle karar verildi.