İlgili Kanun / Madde
4857 S. İşK/18-21
6356 S. STK/25
T.C.
YARGITAY
9. Hukuk Dairesi
Esas No. 2015/33184
Karar No. 2019/6086
Tarihi: 19.03.2019
l SENDİKAL NEDENLERLE FESİH
l SENDİKAL NEDENLERLE FESİH İDDİA-SIYLA AÇILAN İŞE İADE DAVASINDA FESHİN GEÇERLİ NEDENE DAYANDIĞINI KANIT YÜKÜMLÜLÜĞÜNÜN İŞVERENDE OLDUĞU
l SENDİKAL NEDENİ KANITLAMA YÜKÜMLÜLÜĞÜNÜN İŞÇİDE OLDUĞU
l İŞÇİNİN KANIT YÜKÜNÜN SENDİKAL AYRIMCILIĞI GÖSTEREN GÜÇLÜ BİR DURUMU ORTAYA KOYMASI HALİNDE YETERLİ OLACAĞI
l SENDİKA ÜYESİ OLMANIN SENDİKAL TAZMİNAT İÇİN KOŞUL OLMADIĞI
ÖZETİ İş sözleşmesinin sendikal nedenle feshedildiği iddiası ile açılacak davada, feshin nedenini ispat yükümlülüğü işverene aittir. Feshin işverenin ileri sürdüğü nedene dayanmadığını iddia eden işçi, feshin sendikal nedene dayandığını ispatla yükümlüdür.
Fesih dışında işverenin sendikal ayrımcılık yaptığı iddiasını işçi ispat etmekle yükümlüdür. Ancak işçi sendikal ayrımcılık yapıldığını güçlü biçimde gösteren bir durumu ortaya koyduğunda, işveren davranışının nedenini ispat etmekle yükümlüdür
Dosyadaki bilgi ve belgelere göre işverence savunulan fesih nedeni ispatlanamadığı gibi davalı tanıklarının feshe yönelik beyanları çelişkilidir. Öte yandan davacının 04/02/2013 tarihinde sendika üyeliği için başvuru yaptığı ve iş sözleşmesinin 07/02/2013 de fesh edilerek kıdem ve ihbar tazminatının ödendiği görülmüştür. Yine davacı dışında bir kısım işçilerin aynı tarihlerde sendika üyeliği için başvuru yaptıkları ve yakın tarihlerde iş sözleşmelerinin fesh edildiği anlaşılmıştır.
Dinlenen davacı tanıklarının beyanlarından fesih sendikal nedenle yapıldığı anlaşıldığı gibi Dairemizde aynı gün incelenen farklı bir işçinin aynı iddia ile açtığı aynı Mahkemenin 2013/135 E. 2015/978 K. ve 10/09/2015 tarihli kararında Mahkemece sendikal feshin varlığı kabul edilmiş ve karar Dairemizin 2015/32538 E. 2019/6108 K. sayılı ilamı ile onanmıştır.
6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu'nun 25. maddesinde işçilerin sendikaya üye olmaları ve sendikal faaliyetle bulunmalarının fesih nedeni olamayacağının belirtilmesi karşısında Mahkemece "fesih tarihinde sendika üyesi olmadığı ve dolayısıyla 6356 sayılı Yasanın 25. maddesi ile düzenlenen ''Sendika Özgürlüğünün Güvencesi'' hükümlerinden yararlanma imkanı bulunmadığı," şeklindeki gerekçe hatalıdır. Sendika üyesi olmak sendikal tazminatın koşulu değildir.
DAVA: Taraflar arasında görülen dava sonucunda verilen kararın, temyizen incelenmesi taraflar vekillerince istenilmekle, temyiz taleplerinin süresinde olduğu anlaşıldı. Dava dosyası için Tetkik Hakimi tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:
A) Davacı İsteminin Özeti:
Davacı vekili, davacının davalıya ait gemide kaptan olarak çalıştığını, sendikaya üye olma talebinin üzerine işverence iş sözleşmesinin fesh edildiğini, kendisi gibi işyerinde çalışan ve sendikaya üye olma talebinde bulunan kaptanların da iş sözleşmelerinin fesh edildiğini ileri sürerek, sendikal tazminat ile, yol-yemek ücreti, fazla çalışma, hafta tatili, yıllık izin, ulusal bayram ve genel tatil alacaklarının tahsilini, istemiştir.
B) Davalı Cevabının Özeti:
Davalı vekili, davacının davalı şirkette deniz araçlarında 15.07.2013–07.02.2013 tarihleri arasında gemi kaptanı olarak görev yaptığını, 07.02.2013 tarihinde davalı şirket tarafından, iş akdinin belirtildiği gibi sendikaya üye olduğu gerekçesi ile değil iş arkadaşları üzerinde baskı kurması, işyerinin huzurunu bozması, arkadaşlarını işverene karşı kışkırtmak suretiyle 854 sayılı Deniz İş Kanunu’nun madde 14/I–c bendi gereğince sona erdirildiğini, işçinin sendikaya üye olmasının en doğal hakkı olup davalı şirketin bu hususta herhangi bir ayrımcılığa ya da hukuka aykırı davranışının söz konusu olmadığını, davacının dosyada mübrez tutanak ve savunma taleplerinden de anlaşılacağı üzere, iş ve çalışma şartlarına aykırı davranışlar sergilediğini, bu durumun şirket yetkilileri ve çalışanları tarafından da tutanak ile sabit kılındığını, davacının yıllık izinlerini kullandığını, kullanmadığı kısımların ise yemek ve yol ücreti ile birlikte ödendiğini, bayram ve genel tatil çalışmalarına ilişkin ödemelerin ise bordroya ek ödeme olarak konulduğunu, fazla çalışması da olmadığını, savunarak davanın reddini istemiştir.
C) Yerel Mahkeme Kararının Özeti:
Mahkemece, toplanan kanıtlar ve bilirkişi raporuna dayanılarak, davacının sendikaya üyelik işlemlerini tamamlamadığının ifade edildiği, sadece üye kayıt fişi doldurarak, notere tasdik ettirdiği, davacının sendikaya üyelik işlemlerini tamamlamaması sebebiyle, fesih tarihinde sendika üyesi olmadığı ve dolayısıyla 6356 sayılı 25. maddesi ile düzenlenen ''Sendika Özgürlüğünün Güvencesi'' hükümlerinden yararlanma imkanı bulunmadığı, bu nedenle sendikal taziminata yönelik talebin reddi gerektiği, yine hafta tatili ücreti alacağı da olmadığı ancak bir kısım yol-yemek ücreti ile fazla çalışma, yıllık izin ve genel tatil ücreti alacakları da olduğu gerekçesi ile davanın kısmen kabulüne, karar verilmiştir.
D) Temyiz:
Kararı taraflar vekilleri temyiz etmiştir.
E) Gerekçe:
1-Dosyadaki yazılara toplanan delillerle kararın dayandığı kanuni gerektirici sebeplere göre, davalının tüm, davacının aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan temyiz itirazları yerinde değildir.
2-İşverence yapılan feshin sendikal nedene dayanıp dayanmadığı hususu taraflar arasında uyuşmazlık konusudur.
Sendikal tazminat 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu'nun 25. maddesinde düzenlenmiş, işçilerin işe alınmalarının belli bir sendikaya girmeleri veya girmemeleri, sendika üyeliklerini sürdürmeleri veya üyelikten çekilmeleri gibi şartlara bağlanamayacağı hükme bağlanmıştır. Yine, işçiler arasında çalışma şartları veya çalıştırmaya son verilmesi bakımından ayrım yapılamayacağı da yasada öngörülmüştür. Sendikal faaliyetlere katılma da güvence altına alınmıştır. Sözü edilen hükümlerden “fesih dışında” olanlara aykırılık halinde işçinin bir yıllık ücretinden az olmamak üzere tazminata tabi olduğu Yasada açıklanmıştır. Anayasa Mahkemesi’nin 22.10.2014 tarihli oturumunda verilen 2013/1 E sayılı kararında, maddede yer alan “…fesih dışında…” ibaresinin Anayasa’ya aykırı olduğuna ve iptaline, yürürlüğün durdurulması isteminin koşulları oluşmadığından talebinin reddine karar verilmiştir.
İş sözleşmesinin sendikal nedenle feshedildiği iddiası ile açılacak davada, feshin nedenini ispat yükümlülüğü işverene aittir. Feshin işverenin ileri sürdüğü nedene dayanmadığını iddia eden işçi, feshin sendikal nedene dayandığını ispatla yükümlüdür.
Fesih dışında işverenin sendikal ayrımcılık yaptığı iddiasını işçi ispat etmekle yükümlüdür. Ancak işçi sendikal ayrımcılık yapıldığını güçlü biçimde gösteren bir durumu ortaya koyduğunda, işveren davranışının nedenini ispat etmekle yükümlüdür.
Dairemizce, sendikal tazminat davalarında ispat yükünün işçide olduğu hallerde, işyerinde çalışan ve sendikaya üye olan işçilerin sayısı, hangi tarihlerde üye oldukları, üyelikten çekilen işçilerin olup olmadığı, işyerinde çalışmakta olan işçilerin bulunup bulunmadığı, aynı dönemde yetki prosedürünün işletilip işletilmediği, işyerinde önceki dönemlerde toplu iş sözleşmelerinin bağıtlanıp bağıtlanmadığı, yeni işçi alınıp alınmadığı ve alınmışsa yeni işçilerin sendikalı olup olmadığı gibi hususlarla, işverence ekonomik veya teknolojik nedenlere dayalı bir fesih yoluna gidilmesi durumunda teknik yönden bu durumun araştırılması gibi ölçütler belirlenmiştir.
Somut uyuşmazlıkta, davacı davalı işyerinde çalışırken kendisi ve bir kısım çalışanların sendika üyeliği için başvuru yapmaları üzerine işverence iş sözleşmesinin fesh edildiğini iddia etmiş, davalı ise feshin sendikaya üye olduğu gerekçesi ile değil davacının iş arkadaşları üzerinde baskı kurması, işyerinin huzurunu bozması, arkadaşlarını işverene karşı kışkırtması nedenleriyle yapıldığını savunmuştur.
Dosyadaki bilgi ve belgelere göre işverence savunulan fesih nedeni ispatlanamadığı gibi davalı tanıklarının feshe yönelik beyanları çelişkilidir. Öte yandan davacının 04/02/2013 tarihinde sendika üyeliği için başvuru yaptığı ve iş sözleşmesinin 07/02/2013 de fesh edilerek kıdem ve ihbar tazminatının ödendiği görülmüştür. Yine davacı dışında bir kısım işçilerin aynı tarihlerde sendika üyeliği için başvuru yaptıkları ve yakın tarihlerde iş sözleşmelerinin fesh edildiği anlaşılmıştır.
Dinlenen davacı tanıklarının beyanlarından fesih sendikal nedenle yapıldığı anlaşıldığı gibi Dairemizde aynı gün incelenen farklı bir işçinin aynı iddia ile açtığı aynı Mahkemenin 2013/135 E. 2015/978 K. ve 10/09/2015 tarihli kararında Mahkemece sendikal feshin varlığı kabul edilmiş ve karar Dairemizin 2015/32538 E. 2019/6108 K. sayılı ilamı ile onanmıştır.
6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu'nun 25. maddesinde işçilerin sendikaya üye olmaları ve sendikal faaliyetle bulunmalarının fesih nedeni olamayacağının belirtilmesi karşısında Mahkemece "fesih tarihinde sendika üyesi olmadığı ve dolayısıyla 6356 sayılı Yasanın 25. maddesi ile düzenlenen ''Sendika Özgürlüğünün Güvencesi'' hükümlerinden yararlanma imkanı bulunmadığı," şeklindeki gerekçe hatalıdır. Sendika üyesi olmak sendikal tazminatın koşulu değildir.
Yukarıda açıklanan nedenlere göre feshin sendikal nedenle yapıldığının kabulü gerekirken hatalı gerekçe ile sendikal tazminat talebinin reddi bozmayı gerektirmiştir.
F)SONUÇ:
Temyiz olunan kararın, yukarıda yazılı sebepten dolayı BOZULMASINA, peşin alınan temyiz harcının istek halinde ilgiliye iadesine, 19/03/2019 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.