ÖZETİ: Bir diğer ifadeyle, asgari ücretle bağlantılı olarak kararlaştırılan işçi ücretinin tespitinde, bir hizmet alım sözleşmesi imzalandıktan sonra aynı hizmet alım sözleşmesi süresince meydana gelen asgari ücret değişikliklerinin de dikkate alınıp alınmayacağı hususundadır.
Öncelikle belirtmek gerekir ki ihale şartname veya sözleşmesinde belirlenen ücretin etkisi ile ilgili olarak Dairemizce, işçinin ihale ile belirlenen ücreti talep edebileceği, ancak bu ücretin asgari ücretle irtibatlandırılması durumunda, sonraki ihalede asgari ücretle bağlantı kurulmadığı takdirde ihalenin bitimi ile bu bağlantının kesileceği kabul edilmektedir.
Giderilmesi istenilen uyuşmazlığa gelince; ihalenin yapıldığı tarihten sonra hizmet alım sözleşmesinin devamı sırasındaki asgari ücret değişikliklerinin de dikkate alınmaması durumunda, işçilere ödenecek ücretin asgari ücretin belli bir miktar fazlası şeklinde kararlaştırılmasının anlamsız hâle geleceği açıktır. Zira ihalenin yapıldığı tarihte asgari ücret belirli olduğundan, bunun bir miktar fazlasının asgari ücretle bağlantı kurulmaksızın düzenlenmesi mümkündür. Dolayısıyla ihalede ücretin asgari ücretle bağlantılı şekilde kararlaştırılmasının amacı, hizmet alım sözleşmesi süresince ücret seviyesinin asgari ücretle bağlantılı olarak korunmasıdır. Bu nedenle ihale ve eklerinde aksi kararlaştırılmadıkça, sadece ihalenin yapıldığı tarihteki asgari ücretin değil hizmet alım sözleşmesinin devamı sırasında meydana gelen asgari ücret değişikliklerinin de dikkate alınması gerekir.
Başvurucu vekili dilekçesinde; asıl işveren ile alt işveren arasındaki ihale kapsamında çalışan alt işveren işçilerinin ücretlerinin asgari ücretin üstüne belli bir yüzde eklenmek suretiyle bulunacağının kararlaştırıldığı durumlarda, müvekkilleri tarafından aynı konuda ve aynı davalıya karşı açılan benzer davalarda Konya Bölge Adliye Mahkemesi 8. ve 9. Hukuk Daireleri tarafından bu oranın hangi dönemdeki asgari ücrete yansıtılması gerektiği noktasında çelişkili kararlar verildiğini, söz konusu Bölge Adliye Mahkemesi kararları arasında uyuşmazlık bulunduğunu ileri sürerek uyuşmazlığın giderilmesini talep etmiştir.
II. BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ HUKUK DAİRELERİ BAŞKANLAR KURULU KARARI
Konya Bölge Adliye Mahkemesi Hukuk Daireleri Başkanlar Kurulunun 21.10.2024 tarihli ve 2024/10 Esas, 2024/10 Karar sayılı kararı ile; başvuru konusu Bölge Adliye Mahkemesi kararları arasında uyuşmazlık bulunduğu, Konya Büyükşehir Belediyesi ile MFD Mimarlık Müt. İnş. AŞ.-Konulaş Nak. Petrol Ür. Müt. Hizm. Ltd. Şti. Arasında 01.01.2015-31.12.2015 tarihleri arasındaki dönemde geçerli olmak üzere imzalanan hizmet alım sözleşmesinin eki teknik şartnameye göre asgari ücretin %128,38; 01.01.2016-23.02.2016 tarihleri arasındaki dönemde geçerli olmak üzere Viptur Tur İnş. Müt. Ltd. Şti. ile Belediye arasında imzalanan hizmet alım sözleşmesinin eki teknik şartnameye göre ise asgari ücretin %114,80 oranında ödeneceğinin düzenlendiği, 2015 yılından itibaren davacıya ödenen ücretlerde düşme olmadığı; ancak hizmet alım sözleşmesi ile belirlenen tutarların altında ödeme yapıldığının anlaşıldığı, buna göre Konya Bölge Adliye Mahkemesi 9. Hukuk Dairesi kararının hukuka uygun olduğu gerekçesiyle söz konusu uyuşmazlığın Konya Bölge Adliye Mahkemesi 9. Hukuk Dairesi kararı doğrultusunda giderilmesine oy çokluğuyla karar verilmiştir.
III. UYUŞMAZLIĞIN GİDERİLMESİ İSTEMİNE KONU KARARLAR
A. Konya Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesinin 27.09.2024 Tarihli ve 2022/2107 Esas, 2024/2800 Karar Sayılı Kararı
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davacının hizmet alım sözleşmesi uyarınca ihaleyi alan alt işveren şirketler bünyesinde 01.09.1998 tarihinde çalışmaya başladığı, 10.04.2015 tarihinde emekli olmak sureti ile iş sözleşmesini feshettiği, davacının ücretinin belirlenmesi hususunda davalı idare ile alt işverenler arasında yapılan hizmet alım sözleşmesine göre işçilerin ücretlerinin asgari ücretin üzerine belli bir yüzde eklemekle bulunacağı, uyuşmazlığın asgari ücrete yansıtılacak oranın üzerinde değil bu oranın hangi dönemdeki asgari ücrete yansıtılacak olduğu üzerinde olduğu, davacı tarafın işçinin çalıştığı yıldaki asgari ücrete bu oranın uygulanması gerekirken ihalenin yapıldığı dönemdeki asgari ücrete yansıtıldığını ve bunun yanlış olduğunu ileri sürdüğü, davalı tarafın ise ihalenin yapıldığı dönemdeki asgari ücretin geçerli olacağını belirttiği, kamu ihalelerinde ihalenin aleniliği ilkesinin geçerli olduğu, kamu idaresinin maliyet araştırması yaptıktan sonra ihaleye çıktığı, belli olmayan asgari ücret üzerinden ihaleye çıkmasının beklenemeyeceği, davacının ücretinin ihale tarihindeki asgari ücrete göre belirlenmesi gerekirken mahkemece çalışılan yıldaki asgari ücrete göre belirlenmesi gerektiği kabulü ile hüküm kurulmasının hatalı olduğu gerekçesiyle davacı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine, davalı vekilinin istinaf başvurusunun ise kısmen kabulü ile yeniden hüküm kurulmak suretiyle davanın kısmen kabulüne kesin olarak karar verilmiştir.
B. Konya Bölge Adliye Mahkemesi 9. Hukuk Dairesinin 19.09.2024 Tarihli ve 2021/2518 Esas, 2024/1886KararSayılı Kararı
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; dosya içeriğine göre davacının hesaplamaya konu 01.01.2015-31.12.2015 tarihleri arasında MFD Mimarlık Müt İnş. AŞ-Konulaş Nak. Petrol Ür. Ltd. Şti, 01.01.2016-23.02.2016 tarihleri arasında Viptur Tur. İnş. Müt. Ltd Şti. bünyesinde sigortalı olarak çalıştığı, davacıya hesaplama konusu dönemde hizmet alım sözleşmesi ile belirlenen tutarların altında ödeme yapıldığı ve anılan dönemde davacının ücretinin düşürülmesine muvafakatı olmadığı anlaşıldığından fark tazminat ve alacakların hüküm altına alınmasının isabetli olduğu gerekçesiyle davalı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine kesin olarak karar verilmiştir.
IV. GEREKÇE
A. Uyuşmazlık
Uyuşmazlık; 01.01.2015-31.12.2015 tarihleri arasındaki döneme ilişkin 2014 yılında imzalanan hizmet alım sözleşmesinin eki şartnamede kararlaştırılan asgari ücretin üzerine belli bir yüzde eklemekle bulunacak ücretin tespitinde, ihale yapıldıktan sonraki asgari ücret değişikliklerinin de dikkate alınıp alınmayacağı hususundadır.
B. İlgili Hukuk
1. Bölge adliye mahkemelerinin benzer olaylarda kesin nitelikteki kararları arasındaki uyuşmazlığın giderilmesi isteminin hukuki dayanağı, 5235 sayılı Adlî Yargı İlk Derece Mahkemeleri ile Bölge Adliye Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yetkileri Hakkında Kanun’un (5235 sayılı Kanun) 35 inci maddesinde yer alan düzenlemedir.
2. 5235 sayılı Kanun’un 35 inci maddesinin birinci fıkrasının (3) üncü bendinde yer alan düzenlemeye göre; “Re’sen veya bölge adliye mahkemesinin ilgili hukuk veya ceza dairesinin ya da Cumhuriyet başsavcısının, Hukuk Muhakemeleri Kanunu veya Ceza Muhakemesi Kanununa göre istinaf yoluna başvurma hakkı bulunanların, benzer olaylarda bölge adliye mahkemesi hukuk veya ceza dairelerince verilen kesin nitelikteki kararlar arasında ya da bu mahkeme ile başka bir bölge adliye mahkemesi hukuk veya ceza dairelerince verilen kesin nitelikteki kararlar arasında uyuşmazlık bulunması hâlinde bu uyuşmazlığın giderilmesini gerekçeli olarak istemeleri üzerine, kendi görüşlerini de ekleyerek Yargıtaydan bu konuda bir karar verilmesini istemek” bölge adliye mahkemesi ceza daireleri başkanlar kurulu ve hukuk daireleri başkanlar kurulunun görevleri arasında sayılmıştır.
3. 5235 sayılı Kanun’un 35 inci maddesinin ikinci fıkrasına göre ise “(3) numaralı bende göre yapılacak istemler, ceza davalarında Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığına, hukuk davalarında ise ilgili hukuk dairesine iletilir. Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı uyuşmazlık bulunduğuna kanaat getirmesi durumunda ilgili ceza dairesinden bir karar verilmesini talep eder. Uyuşmazlığın giderilmesine ilişkin olarak dairece bu fıkra uyarınca verilen kararlar kesindir.”
4. 4857 sayılı İş Kanunu’nun 32 nci maddesi.
C. Değerlendirme
1. Uyuşmazlığın esasına yönelik değerlendirmeden önce, Bölge Adliye Mahkemesi Başkanlar Kurulunun 5235 sayılı Kanun’un 35 inci maddesine dayanan taleplerle ilgili olarak dosyanın ilgili daireye gönderilmesine karar verdiği sırada, uyuşmazlığın hangi daire görüşü doğrultusunda veya ne şekilde giderilmesi gerektiğine yönelik görüş bildirip bildiremeyeceği ele alınmalıdır. İlgili hükümde, uyuşmazlığın giderilmesinin gerekçeli olarak istenmesi üzerine bölge adliye mahkemesi başkanlar kurulunun kendi aralarında toplanacakları ve kendi görüşlerini de ekleyerek Yargıtaydan bu konuda bir karar verilmesini isteyecekleri düzenlenmiştir. Kanun’daki “kendi görüşleri” ifadesinden anlaşılması gereken husus, başkanlar kurulunun bölge adliye mahkemesi kararları arasında uyuşmazlık bulunup bulunmadığı yönündeki görüşüdür. Uyuşmazlığın giderilmesinin gerekip gerekmediği veya hangi daire kararı doğrultusunda giderilmesi gerektiği yönündeki karar, Yargıtay ilgili hukuk dairesince verilir. Keza ilgili daire uyuşmazlığı mutlaka uyuşmazlık konusu daire kararları çerçevesinde ele alıp gidermek zorunda değildir. Gerektiği takdirde uyuşmazlığın, bölge adliye mahkemesi kararlarında belirtilen gerekçelerden farklı gerekçe ile de giderebilir. Başkanlar kurulunun uyuşmazlığın hangi bölge adliye mahkemesinin kararı doğrultusunda giderilmesi gerektiği konusunda bir görüş ortaya koyması, ilgili yasal düzenlemeye aykırı olduğu gibi yargısal bir faaliyette bulunulması anlamına geleceğinden yerinde de değildir. Somut olayda Konya Bölge Adliye Mahkemesi Başkanlar Kurulunca daire kararları arasında uyuşmazlık bulunup bulunmadığının belirlenmesi ile yetinilmesi gerekirken, uyuşmazlığın hangi daire görüşü doğrultusunda giderilmesi gerektiğinin belirtilmesi isabetsiz olup eleştirilmiştir.
2. Uyuşmazlığın giderilmesine konu Bölge Adliye Mahkemesi kararları incelendiğinde; Konya Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesince, hizmet alım sözleşmesine göre işçilerin ücretlerinin asgari ücretin üzerine belli bir yüzde eklemekle bulunacağı, uyuşmazlığın asgari ücrete yansıtılacak oranın üzerinde değil bu oranın hangi dönemdeki asgari ücrete yansıtılacak olduğu üzerinde olduğu, kamu ihalelerinde ihalenin aleniliği ilkesinin geçerli olduğu, kamu idaresinin maliyet araştırması yaptıktan sonra ihaleye çıktığı, belli olmayan asgari ücret üzerinden ihaleye çıkmasının beklenemeyeceği, davacının ücretinin ihale tarihindeki asgari ücrete göre belirlenmesi gerektiği gerekçesiyle 01.01.2015-01.04.2015 tarihleri arasındaki dönemde davacı işçinin fark alacağının olmadığının kabul edildiği görülmektedir. Konya Bölge Adliye Mahkemesi 9. Hukuk Dairesi ise davacı işçiye hesaplama konusu olan 01.01.2015-25.02.2016 tarihleri arasındaki dönemde hizmet alım sözleşmesi ile belirlenen tutarların altında ödeme yapıldığı ve davacının ücretinin düşürülmesine muvafakatı olmadığı gerekçesiyle davacının ücretinin hizmet alım sözleşmesinin süresi boyunca değişen asgari ücrete göre belirlenmesi gerektiği kabulüne göre karar verildiği anlaşılmaktadır.
4. Bu açıklamalara göre uyuşmazlık; davalı İdare ile alt işverenler arasında 01.01.2015-31.12.2015 tarihleri arasındaki döneme ilişkin 2014 yılında imzalanan hizmet alım sözleşmesinin eki şartnamede kararlaştırılan asgari ücretin üzerine belli bir yüzde eklemekle bulunacak ücretin tespitinde, ihale tarihinden sonraki asgari ücret değişikliklerinin de dikkate alınıp alınmayacağı hususundadır. Bir diğer ifadeyle, asgari ücretle bağlantılı olarak kararlaştırılan işçi ücretinin tespitinde, bir hizmet alım sözleşmesi imzalandıktan sonra aynı hizmet alım sözleşmesi süresince meydana gelen asgari ücret değişikliklerinin de dikkate alınıp alınmayacağı hususundadır.
5. Öncelikle belirtmek gerekir ki ihale şartname veya sözleşmesinde belirlenen ücretin etkisi ile ilgili olarak Dairemizce, işçinin ihale ile belirlenen ücreti talep edebileceği, ancak bu ücretin asgari ücretle irtibatlandırılması durumunda, sonraki ihalede asgari ücretle bağlantı kurulmadığı takdirde ihalenin bitimi ile bu bağlantının kesileceği kabul edilmektedir.
Giderilmesi istenilen uyuşmazlığa gelince; ihalenin yapıldığı tarihten sonra hizmet alım sözleşmesinin devamı sırasındaki asgari ücret değişikliklerinin de dikkate alınmaması durumunda, işçilere ödenecek ücretin asgari ücretin belli bir miktar fazlası şeklinde kararlaştırılmasının anlamsız hâle geleceği açıktır. Zira ihalenin yapıldığı tarihte asgari ücret belirli olduğundan, bunun bir miktar fazlasının asgari ücretle bağlantı kurulmaksızın düzenlenmesi mümkündür. Dolayısıyla ihalede ücretin asgari ücretle bağlantılı şekilde kararlaştırılmasının amacı, hizmet alım sözleşmesi süresince ücret seviyesinin asgari ücretle bağlantılı olarak korunmasıdır. Bu nedenle ihale ve eklerinde aksi kararlaştırılmadıkça, sadece ihalenin yapıldığı tarihteki asgari ücretin değil hizmet alım sözleşmesinin devamı sırasında meydana gelen asgari ücret değişikliklerinin de dikkate alınması gerekir.
Somut uyuşmazlıkta 2014 yılında imzalanan 01.01.2015-31.12.2015 tarihleri arasındaki dönem için geçerli hizmet alım sözleşmesinde; açıkça ücret seviyesinin tespitinde esas alınacak asgari ücretin, imza tarihindeki (2014 yılı) asgari ücret olduğu da kararlaştırılmış değildir.
6. Bu açıklamalara göre başvuru konusu Bölge Adliye Mahkemesi kararları arasındaki uyuşmazlığın, davacının ücretinin hizmet alım sözleşmesinin devamı sırasında değişen asgari ücret miktarı esas alınarak belirlenmesi gerektiğine dair Konya Bölge Adliye Mahkemesinin 9. Hukuk Dairesinin 19.09.2024 tarihli kararları doğrultusunda giderilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.
V. KARAR
1. Uyuşmazlığın, davacının ücretinin hizmet alım sözleşmesinin devamı sırasında değişen asgari ücret miktarı esas alınarak belirlenmesi gerektiğine dair Konya Bölge Adliye Mahkemesi 9. Hukuk Dairesinin 19.09.2024 tarihli ve 2021/2518 Esas, 2024/1886 Karar sayılı kararı doğrultusunda giderilmesine,
2. Dosyanın Konya Bölge Adliye Mahkemesi Hukuk Daireleri Başkanlar Kuruluna gönderilmesine,
3. Karardan bir örneğin Bölge Adliye Mahkemelerinin hukuk dairelerine bildirilmesi için Hâkimler ve Savcılar Kurulu Genel Sekreterliğine gönderilmesine,
02.12.2024 tarihinde oy birliğiyle kesin olarak karar verildi.