İlgili Kanun / Madde
1475 S.İşK/14
T.C
YARGITAY
9. HUKUK DAİRESİ
Esas No. 2008/26768
Karar No. 2008/21804
Tarihi: 24.07.2008
l EMEKLİLİK NEDENİYLE FESİH
l KIDEM TAZMİNATI FAİZİNİN EMEKLİLİK BAŞVURUSUNA İLİŞKİN BELGEYİ İŞVERENE VERDİĞİ TARİHTEN BAŞLAYACAĞI
l EMEKLİLİK BAŞVURU BELGESİNİN İŞVERENE VERİLMEMESİ HALİNDE FAİZİN DAVA TARİHİNDEN BAŞLAYACAĞI
ÖZETİ: İş sözleşmesinin yaşlılık, emeklilik veya malullük aylığı ya da toptan ödeme almak amacıyla işten ayrılmak suretiyle sona ermesi durumunda 4857 sayılı yasanın 120 maddesi yollamasıyla mülga 1475 sayılı yasanın 14/3. maddesine göre işçinin bağlı bulunduğu kurum ya da sandığa başvurduğunu belgelemesi ve söz konusu belgenin işverene verilmesi şarttır. Çünkü anılan belgenin işverene verildiği tarih faiz başlangıcı tarihidir. Bu tarihten itibaren faize hükmedilmesi gerekir. Bunun içinde mahkemece işçinin böyle bir belgeyi bağlı bulunduğu kurum ya da sandıktan alıp almadığının ve işverene verip vermediğinin araştırılması gerekir. Belgenin işverene verildiği tarihten itibaren faize karar verilmesi, aksi halde belge verilmemiş ise dava tarihinden faize hükmedilmesi gerekir.
DAVA: Davacı, kıdem, yıllık ücretli izin, fazla mesai, genel tatil gündeliklerinin ödetilmesine karar verilmesini istemiştir.
Yerel mahkeme, isteği kısmen hüküm altına almıştır.
Hüküm süresi içinde davalı Belediye avukatı tarafından temyiz edilmiş olmakla, dava dosyası için Tetkik Hâkimi N.Çoruh tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:
1-Dosyadaki yazılara toplanan delillerle kararın dayandığı kanuni gerektirici sebeplere göre, davalı Nazilli Belediye Başkanlığının aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan temyiz itirazları yerinde değildir.
2-Kıdem tazminatı bakımından uygulanması gereken faiz konusunda taraflar arasında uyuşmazlık bulunmaktadır.
4857 sayılı İş Kanununun 120 maddesi hükmü uyarınca kıdem tazminatını düzenleyen 1475 sayılı yasanın 14. maddesi halen yürürlüktedir. Anılan 14. maddenin 11. fıkrası hükmüne göre kıdem tazminatının gününde ödenmemesi durumunda mevduata uygulanan en yüksek faize karar verilmelidir.
Kıdem tazminatının zamanında ödenmemesi halinde bankalarca mevduata uygulanan en yüksek faiziyle birlikte ödenmesi gerektiği 1475 sayılı Kanunun 14/11. maddesinde Öngörülmüştür. O halde faiz başlangıcı fesih tarihi olmalıdır. Bu noktada, iş sözleşmesinin Ölüm ya da diğer nedenlerle son bulması faiz başlangıcını değiştirmez. Ancak, yaşlılık, malullük aylığı ya da toptan ödeme almak için işyerinden ayrılma halinde 1475 sayılı yasanın 14/3. maddesine göre işçinin bağlı bulunduğu kurum ya da sandığa başvurduğunu belgelemesi şarttır. Bu halde faiz başlangıcı da anılan belgenin işverene verildiği tarih olmalıdır.
Emekliliğe hak kazanma belgesi işverene bildirilmişse, işverence kıdem tazminatı olarak ilk taksitin ödendiği tarih bakiye kıdem tazminatı için de faiz başlangıcı olmalıdır. Böyle bir taksit ödemesi de olmadığı durumlarda faiz başlangıcı, davanın açıldığı ya da icra takibinin başladığı tarihtir.
Kıdem tazminatı ödenmekle feri hak olan faiz hakkı da son bulur. Ancak kıdem tazminatının kısmen ödenmiş olması durumunda son taksit ödeninceye kadar faiz hakkı saklı tutulabilir. Davanın açılması da ihtirazı kayıt anlamındadır.
Kıdem tazminatına uygulanması gereken faizi düzenleyen ilgili hükümde özel banka ile kamu bankası ayrımı yapılmamıştır. Yasada, "uygulanan en yüksek faiz" sözcüklerine yer verilmiş olmakla sözü edilen faiz oranının uygulanıp uygulanmadığı tespit olunmalıdır. Bankaların belli dönemlerde T.C. Merkez Bankasına uygulayabileceklerini bildirdikleri faiz oranı filen uygulanmış olmadıkça ücret dikkate alınmaz.
Bankaların uyguladıkları faiz oranları bir ya da birkaç aylık veya bir yıllık vadelerle belirlenmektedir. Bunlardan en uzun vade bir yıl olup, en yüksek faiz oranı da bir yıllık mevduata uygulanmaktadır. Bu durumda kıdem tazminatı için uygulanması gereken faiz, ödeme gününün kararlaştırıldığı ya da temerrüdün gerçekleştiği zamanda bankalarca bir yıllık mevduata uygulanan en yüksek faiz oranı olmalıdır. Aynı miktar için ikinci yılın başlangıcındaki en yüksek banka mevduat faizinin belirlenerek uygulanması, gecikme daha da uzunsa takip eden yıllar için de aynı yönteme başvurulması gerekir. Yıl içinde artan ve eksilen faiz oranlan dikkate alınmaz. Yıllar itibarıyla faiz oranlan değişebileceğinden kararda faiz oranının gösterilmemesi gerekir.
Somut olayda davacı, davalı belediyeden iş alan diğer davalı şirketin işçisi olarak 19.7.2002–5.7.2005 tarihleri arasında belediyenin temizlik işlerinde çalıştığını, emeklilik nedeniyle işyerinden ayrıldığını, kıdem tazminatı ile diğer işçilik alacaklarının ödenmediğini belirterek faiziyle birlikte davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsilini talep etmiştir.
Davalı Belediye Başkanlığı, husumet itirazı ile birlikte Davacının emeklilik nedeniyle 5.7.2005 tarihinde işten ayrıldığını, bu nedenle kıdem tazminatı faiz başlangıcının da işten ayrılma tarihi değil emekliliğe hak kazanıldığını bildiren belgenin işverene bildirildiği tarihten itibaren istenebileceğini savunarak faiz talebinin reddini istemiştir.
Mahkemece davacının iş sözleşmesinin davalı tarafından haksız fesih edildiğinden kıdem tazminatına 5.7.2005 fesih tarihinden itibaren en yüksek mevduat faizi uygulanmak suretiyle talep edilen alacaklarından asıl işveren ile birlikte şirketin sorumlu olduğundan bahisle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Dosyadaki bilgi ve belgelerden davacının iş sözleşmesinin emeklilik nedeniyle sona erdiği anlaşılmaktadır. Kaldı ki, taraflar arasında bu konuda uyuşmazlıkta yoktur. Yukarıda ayrıntılı olarak açıklandığı gibi iş sözleşmesinin yaşlılık, emeklilik veya malullük aylığı ya da toptan ödeme almak amacıyla işten ayrılmak suretiyle sona ermesi durumunda 4857 sayılı yasanın 120 maddesi yollamasıyla mülga 1475 sayılı yasanın 14/3. maddesine göre işçinin bağlı bulunduğu kurum ya da sandığa başvurduğunu belgelemesi ve söz konusu belgenin işverene verilmesi şarttır. Çünkü anılan belgenin işverene verildiği tarih faiz başlangıcı tarihidir. Bu tarihten itibaren faize hükmedilmesi gerekir. Bunun içinde mahkemece işçinin böyle bir belgeyi bağlı bulunduğu kurum ya da sandıktan alıp almadığının ve işverene verip vermediğinin araştırılması gerekir. Belgenin işverene verildiği tarihten itibaren faize karar verilmesi, aksi halde belge verilmemiş ise dava tarihinden faize hükmedilmesi gerekir.
Eksik inceleme ve araştırma ile yazılı şekilde karar verilmesi hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.
SONUÇ: Temyiz olunan kararın yukarıda yazılı sebepten BOZULMASINA, peşin alınan temyiz harcının istek halinde ilgiliye iadesine, 24.07.2008 gününde oybirliğiyle karar verildi.