İlgili Kanun / Madde
4857 S. İşK/41
T.C
YARGITAY
9. HUKUK DAİRESİ
Esas No. 2023/1941
Karar No. 2023/5069
Tarihi: 06.04.2023
FAZLA ÇALIŞMA
SABİT ÜCRET ARTI PRİM USULÜ İLE ÇALIŞMADA FAZLA ÇALIŞMAYA ESAS ÜCRETİN SABİT ÜCRET OLACAĞI
PRİM ÖDEMELERİNİN FAZLA ÇALIŞMA ÜCRETİNİN HESABINDA DİKKATE ALINMAYACAĞI
ÖZETİ: Ücret, sabit ücret ile hedefe veya kotaya bağlı primden oluşuyorsa; hedefe veya belli bir kotanın aşılmasına bağlı prim ödemesi uygulamalarında işçinin fazla çalışma ücreti sabit ücret üzerinden saat ücretinin %150 fazlasıyla ödenir. Başka bir anlatımla bu tür prim ödemelerinin fazla çalışma ücreti hesabına bir etkisi bulunmamaktadır.
Somut olayda davacının garanti ücret ve hedefe bağlı prim üzerinden ücret aldığı anlaşılmaktadır. Hükme esas alınan bilirkişi raporunda fazla çalışma alacağının ücret kısmının %150 fazlasıyla hesaplandığı, prim kısmının ise %50 fazlasıyla hesaplandığı ve hesap tablosunda davacının garanti ücretinin yıllara göre belirlenen garanti ücretten daha yüksek nasıl tespit edildiği anlaşılmayan bir ücret olarak belirlendiği ve toplam miktarın bir kez de belirlenen ücretin asgari ücrete oranı olan 1,61 ile çarpıldığı anlaşılmaktadır.
Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin davalı Şirkete ait işyerinde 16.11.2015-03.06.2021 tarihleri arasında ticari pazarlama bölümünde belirsiz süreli iş sözleşmesine bağlı kesintisiz çalıştığını, müvekkilinin iş sözleşmesini emeklilik şartlarını tamamlamaması sebebiyle feshettiğini, davalı işveren tarafından müvekkiline 25.06.2021 tarihinde kıdem tazminatı, yıllık izin ve Haziran ayı ücretinin ödendiğini, müvekkilinin son net ücretinin 3.472,00 TL olduğunu, bunun dışında aylık belirlenen sigara satışı hedefinin tutturulmasına bağlı olarak prim ve terfi primi ödendiğini, bu kapsamda aylık ortalama 900,00-1.000,00 TL prim ödemesi yapıldığını, müvekkiline son olarak aylık 750,00 TL yemek yardımı yapıldığını, müvekkilini haftanın 7 günü 07.00-19.00 saatleri arasında çalıştığını, ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalıştığını, bu çalışmalarının karşılığında ek ödeme yapılmadığını, yıllık izinlerinin kullandırılmadığını, yıllık izin ödemesi adı altında yapılan ödemenin eksik olduğunu ileri sürerek kıdem tazminatı, fazla çalışma, ulusal bayram ve genel tatil, hafta tatili ve yıllık izin ücreti alacaklarının davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı süresinde cevap dilekçesi sunmamıştır.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davacının iş sözleşmesini emeklilik nedeniyle sona erdirdiği, kıdem tazminatı almaya hak kazandığı, davacının fazla çalışma yaptığı, tanık beyanlarına göre genel tatillerde çalıştığı, hafta tatili alacağını ispat edemediği, davacının 70 günlük yıllık izin alacağının davalı işveren tarafından ödenmediği gerekçesiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davalı vekili; ön inceleme duruşmasından sonra müvekkilinin tahkikat aşamasına ilişkin tebligat yapılmadığını, delillerini bildirmesi için süre verilmediğini, işyeri sicil dosyasını sunması için ihtar yapılmadığını, kıdem tazminatı alacağı olmadığını, davacıya ödeme yapıldığını, fazla çalışma ve genel tatil ücreti alacaklarının bulunmadığını, bilirkişi raporunda davacının kaç gün yıllık izin kullanıldığı hususunun açıklanmadığının belirtilmesine rağmen yıllık izin ücret alacağına hükmedildiğini, alacakların zamanaşımına uğradığını belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması ve davanın reddine karar verilmesi istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davacı tarafından yaş dışında emeklilik koşullarını sağladığı belirtilmek suretiyle feshedildiği, davacının kıdem tazminatına hak kazandığı, dava dilekçesi ve tensip zaptının davalı tarafa 03.10.2021 tarihinde tebliğ edildiği, süresinde cevap dilekçesi ibraz edilmediği ve belge sunulmadığı, tahkikat duruşması için müvekkiline yeniden tebligat yapılmadığı yönündeki istinaf nedenin yerinde bulunmadığı, yıllık izin hususunda davacı asılın beyanının alındığı, davacının çalışma süresince hiç yıllık izin kullanmadığını belirttiği, hükme esas alınan bilirkişi raporundaki hesaplamada zamanaşımı yönünden sıkıntı olmadığı gerekçeleriyle davalı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı vekili; istinaf dilekçesinde ileri sürülen gerekçelerle Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozularak ortadan kaldırılması ve davanın reddine karar verilmesi istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, davalıya dava dilekçesinin, duruşma gününün usulune uygun tebliğ edilip edilmediği, bakiye kıdem tazminatı alacağı , fazla çalışma ve ulusal bayram genel tatil alacağı bulunup bulunmadığı ve alacakların hesabına ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 371 inci maddesi.
2. 4857 sayılı İş Kanunu'nun 41, 44, 46 ve 63 üncü maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre, davalı vekilinin aşağıdaki paragrafların kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. Ücret, sabit ücret ile hedefe veya kotaya bağlı primden oluşuyorsa; hedefe veya belli bir kotanın aşılmasına bağlı prim ödemesi uygulamalarında işçinin fazla çalışma ücreti sabit ücret üzerinden saat ücretinin %150 fazlasıyla ödenir. Başka bir anlatımla bu tür prim ödemelerinin fazla çalışma ücreti hesabına bir etkisi bulunmamaktadır.
3. Somut olayda davacının garanti ücret ve hedefe bağlı prim üzerinden ücret aldığı anlaşılmaktadır. Hükme esas alınan bilirkişi raporunda fazla çalışma alacağının ücret kısmının %150 fazlasıyla hesaplandığı, prim kısmının ise %50 fazlasıyla hesaplandığı ve hesap tablosunda davacının garanti ücretinin yıllara göre belirlenen garanti ücretten daha yüksek nasıl tespit edildiği anlaşılmayan bir ücret olarak belirlendiği ve toplam miktarın bir kez de belirlenen ücretin asgari ücrete oranı olan 1,61 ile çarpıldığı anlaşılmaktadır.
4. Şu hâlde fazla çalışma ücreti alacağı (2) numaralı paragrafta belirlenen ilkeye göre denetime elverişli şekilde hesaplanmalı ve usuli kazanılmış haklar da gözetilerek sonucuna göre bir karar verilmelidir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
2. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde ilgiliye iadesine,
06.04.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.