ÖZETİ Kurumca, farklı sosyal güvenlik kanunlarına tabi sigortalılık süreleri intibak ettirilmesi ve buna göre intibak farkından doğan prim borcu tahakkuku işleminin yapılması gerekir.
Eldeki davada ise davacı bakımından geçmişteki sigortalılık süresinin de yukarıdaki açıklamalar ve her iki sigortalılığın da davalı Kurum bünyesinde olduğu hususu ile 5510 sayılı Kanun’un ek 8 inci maddesinin eldeki gibi davalarda uygulanma kabiliyetinin bulunmadığı, buna göre 01.03.2011 tarihi öncesinde geçen 2926 sayılı Kanun kapsamındaki sigortalılığın davacının aylığında dikkate alınması gerekliliği ile, 01.03.2011 tarihi itibari ile yeniden sigortalılığın başlatıldığı aşamada, önceki sigortalılık süresinin dikkate alınarak, intibakının yapılması ile 01.03.2011 tarihi itibari ile davacının tüm sigortalılık süresine göre, prime esas kazancının belirlenmesi, ödemesi gereken prim borcunun Kurumdan sorularak tespit edilmesi, devamında ise 2011-2014 tarihleri arasında kalan dönem bakımından, davacıdan bu belirlemeye göre alınması gereken yapılandırma ve fark prim borcu, yine davalı Kurumdan sorulmak suretiyle tespit edilmesi ve bu tutarın davacıya ödettirilmesinden sonra ödemeyi takip eden aybaşından itibaren aylığının yükseltilmesi sağlanmalı ve buna göre bir karar verilmelidir.
Taraflar arasındaki eksik hesaplanarak ödendiği iddiası ile yaşlılık aylığı miktarının yeniden belirlenmesi ve fark aylıkların davalı Kurumdan tahsili davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın reddine, dair karar verilmiştir.
Kararın davacı tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince davacının istinaf isteminin esastan reddine dair karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi Volkan Ergül tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
- DAVA
Davacı dava dilekçesinde özetle; 01.11.2014 tarihinde 4/b Bağ-Kur emeklisi olduğunu, emekli aylığı tahsis tutarının 524,82 TL olduğunu öncelikle 08.09.1999 günü Resmi Gazetede yayınlanan 4447 sayılı Kanun ile 1479 sayılı Kanun’un değişik 32, 50 nci maddesiyle, 1479 sayılı Kanun’a eklenen 11 inci ve geçici 12 nci maddesi ile gerek mevcut emekli aylıklarına yapılacak zammın niteliği değiştirildiği gibi gerekse de 2000 yılı ve sonrasında emekli olacakların emekli aylıklarının hesaplanmasının usulünün de değiştirildiğini, öte yandan 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanun’un 01.11.2008 günü ve sonrasında emekli olacakların emekli aylıklarının hesaplanmasının usulünün bir kez daha değiştirildiğini, bu değişiklikler sonrası eşit basamaklı Bağ-Kur emekli aylıkları ne zaman emekli olurlarsa olsunlar aynı emekli aylığını alması sistemini kaldırıldığını yerine emekli oldukları yıla göre farlılıklar meydana getiren sistemin getirildiğini, ayrıca emekli aylıklarının belirlenmesinde kullanılan Bağ-Kur gelir basamaklarının bir önceki yılın hem TÜFE hem de gelişme hızı kadar değiştirilmesi gerekirken, uygulanmadığı ve gerek eski ve gerekse yeni Bağ-Kur emeklileri almaları gerekenden az aylık almaya başladığını ileri sürerek, dava tarihindeki yaşlılık aylığının düzeltilmesine, davalı kurum tarafından 2014 yılı Kasım ayından itibaren eksik ödenen yaşlılık aylığından doğan alacağının her yaşlılık aylığının ödendiği tarihten itibaren yürütülecek yasal faiziyle davalı kurumdan tahsiline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
- CEVAP
Davalı Kurum vekili cevap dilekçesinde özetle; dava konusu iddialar hakkında Muratpaşa Sosyal Güvenlik Merkezince yapılan incelemede, Kurumun 1554768097 4/1 (b) sicil numaralı davacının almakta olduğu aylığın 01.03.2011 tarihinde tescili 5510 sayılı kanuna göre yapılmış olan 1554768097 Bağ-No’lu dosyasından daha önce 2926 sayılı Kanun’a tabi geçen hizmet sürelerinin birleştirilmesiyle bağlanmış olduğunun görüldüğünü, sigortalıya bağlanmış olan maaşın yürürlükteki uygulamaya göre hesaplanmış olup bir yanlışlık bulunmadığını ileri sürerek davanın reddini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davacının 4/1-b statü hizmeti anılan tarihlerde olmayıp, başlangıcı 01.03.2011 dir. Bu durumda davacının basamağının belirlenmesi sorunu kendisini göstermektedir. 01.03.2011 de basamak sistemi bulunmayıp, bir şekilde geriye doğru intibak ile bu sorunun çözülmesi gerekir. 01.03.2011 de davacının 5400 gün (15 yıl) 2926 sayılı Kanun hizmeti bulunmakta olup, mülga 1479 sayılı Kanun gereği ilk 12 nci basamakta bekleme süresi 1 yıl, 13 ve sonrasında 2 yıl esasına göre bu hizmet 14 üncü basamağa intibak sağlamaktadır.
Buna göre basamak sisteminin sona erdiği 30.09.2008 de 14 üncü basamak olsa basamak seyirleri geriye doğru farazi olarak; 30.09.2008 de 14 üncü 30.09.2006’da 13 üncü 30.09.2005’de 12 nci 30.09.2004’de 11 inci 30.09.2003’de 10 uncu 30.09.2002’de 9 uncu 30.09.2001’de 8 inci 30.09.2000’de 7 nci 30.09.1999’da 6 ncı basamak olarak gerçekleşecektir.
A aylığı hesabı;
Bu durumda A aylığına esas basamak 6. Basamak esas alınacaktır. 6 ncı basamağın 31.12.2003 tarihli basamak gelir tutarı 327,55 TL olup, Kurum ile aynı tesbittir.
Aylık bağlama oranı ise baz oran %70 esas alınarak 9000 günden eksik her 360 gün için 1 puan indirme var ise 55 yaş üzeri için 1 puan artırma usulüne göre 9000 – 6703 = 2297 / 360 = 6 tam puan indirilerek, Tahsis tarihinde 58 yaşında olup, 58-55 = 3 puan artırılarak; 70 – 6 + 3 = %67 olup, kurum ile aynı tesbittir.
Buna göre A aylığı basamak tutarının ABO ile çarpımı sonrası toplam günü bölünüp 31.12.1999 tarihine kadar olan gün sayısı ile çarpımı seklinde olup, A Aylığı; 327,55 x 67% / 6703 x 1380 = 45,18 TL’dir.
B aylığının hesabı; B aylığına esas öncelikli olarak ortalama kazancın belirlenmesi gerekir ve esasında ortalama l82,55 TL etmektedir.
Kural olarak 31.12.2003 de bulunan basamak seyri esas alınmakta ve 01.01.2004’den itibaren zamlar uygulanmaktadır.
Burada sorun hangi kanuna tabi basamakların esas alınacağı noktasındadır.
2926 sayılı Kanun basamakları nazara alındığında bu kişinin fiilen prim ödediği basamaktır.
Ancak geriye doğru intibak ile belirlenen basamak ise 1479 sayılı Kanun basamağıdır.
Esasen kural olarak nimet/külfet dengesi gözetildiğinde kişinin fiilen prim ödediği basamağın karşılığının belirlenmesi gerekir. Yani 2926 sayılı kapsamında bulunulan basamaklar ve bu basamakların 31.12.2003 tarihli tutarına göre ağırlıklı ortalama belirlenmesi ile B aylığı ağırlıklı ortalamasının buna göre tesbiti ise
Bas.Süre/ay Basamak GeliriOrtl. esas (Gelirxay)
1 10 98.784.000 987.840.000
2 12 112.161.000 1.345.932.000
3 12 125.538.000 1.506.456.000
4 12 138.915.000 1.666.980.000
5 12 152.292.000 1.827.504.000
6 12 165.669.000 1.988.028.000
7 12 179.046.000 2.148.552.000
8 12 192.423.000 2.309.076.000
9 11 205.800.000 2.263.800.000
105 toplam 16.044.168.000
ortalama 152.801.600
Belirlenen ortalama 152,80 TL olup, bu tutar kurumun belirlediği 160,83 TL altında olmakla kurumun daha fazla belirlediği tutar esas alınmalıdır.
Buna göre aylık hesabına esas ağırlıklı ortalama kişi lehine olan, 160,83 TL esas alınacaktır.
Aylık bağlama oranı ise ilk 3600 günün her bir 360 günü için 3,5 devam eden 5400 günün her 360 günü için 2 puandan hesabına göre
3600 gün için 3600 / 360 = 10 x 3,5 = 35 Bakiye 3103 gün için 3103 / 360 = 8 x2 = 16 35 + 16 = %51 olarak belirlenmiştir.
Bu noktada B aylığı ağırlıklı ortalama ile ABO’nun çarpımı sonrası toplam güne bölünüp 01.01.2000-30.09.2008 arası hizmet ile çarpımı olmakla hesabı;
B Aylığı 160,83 x 51% /6703 x 3150= 38,55
SDÖ ise basamağa göre kalan SDÖ olan 64,46 TL’nin 30.09.2008 e kadar olan gün sayısı ile toplam güne oranına gör ebelirleneceğinden;
64,46 / 6703 x 4530 = 43,56-TL olup, buna göre 31.12.2003 tarihlli aylık A+B+SDÖ formülüne göre;
A aylığı, B aylığı ve Sosyal Yardım Ödeme Toplamı Bu aylık 31.12.2003 tarihli ödenmesi gereken aylıktır 45,18 + 38,55 + 43,56 = 127,29
Bu tutarın 31.12.2007 tarihine kadar yasal zamlar ile, 01.01.2008’den itibaren 31.12.2013 tarihine kadar günceli taşınması halinde C aylığı yani 2008/10 ay ve sonrası dönem için aylığın 5510 sayılı Kanun’un 29 uncumaddesinde belirtilen esaslara göre hesaplanır.
Aylık bağlama oranı toplam gün sayısının 360 a bölümünün 2 ile çarpımı olup, 6703 / 360 x 2 = %37 ies de bakmakla yükümlü kişisi olduğundan alt sınır %40 esas alınmalıdır.
Buna göre C aylığı ağırlıklı aylık ortalama ile ABO’nun çarpımının toplam güne bölünüp 01.10.2008 sonrası gün ile çarpımı şeklinde olup, hesabı;
C Aylığı 992,45 x %40 76703 x 2173 = 128,69 TL
Aylıkların toplanması ve tahsis yılı zammı bu noktada güncel A+B aylığı ile C aylığı toplanarak tahsis talep tarihine göre 2014 Ocak ve 2014 Temmuz ayı zamları uygulanarak ödenmesi gereken aylık;
A+B+C aylığı, 341,16 + 128,69 = 469,85-TL,
2014/0cak ve temmuz zammı;
Tarih Zam/zamsız aylık 469,85
01.01.2014 1,0327485,21
01.07.2014 1,057512,87
Bu durumda ödenecek aylık 512,87 TL olarak hesap edilmiş olup, kurum tarafından da davacıya 512,857 TL aylık bağlanmış olup aylığın hesabında bir hata bulunmamaktadır.
Her ne kadar davacı 4/1 -b statüden emekli olmuş ise de geçmiş dönem ve özellikle 01.01.2000 – 30.09.2008 arası dönem ilişkin hizmeti 2926 sayılı Kanun kapsamında gerçekleşmekle ağırlıklı ortalaması düşüktür.
Davacı o dönemde 2926 sayılı Kanun kapsamında en yüksek 9 uncu Basamaktan prim ödemiş olup, bu prim 1479 sayılı Kanun 1 inci basamak priminin de altındadır.
Buna göre nimet külfet dengesine göre kurumun yaptığı aylık hesabı ve ödemede bir hata belirlenemediği anlaşıldığından davanın reddine dair karar verilmiştir.
- İSTİNAF
- İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı tarafından istinaf başvurusunda bulunmuştur.
- İstinaf Sebepleri
Davacı asil istinaf dilekçesinde özetle; ilk derece mahkemesi kararının yerinde olmadığını, bu nedenle ortadan kaldırılması gerektiğini, hükme esas alınan bilirkişi raporunu kabul etmediğini, dosyanın Adli Tıp Kurumu ilgili ihtisas Dairesine gönderilmesi gerektiğini, Kurum işlemlerinin hatalı olduğunu, bağlanan emekli maaşının kabul edilemeyeceğini beyan etmiştir.
- Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile sonuç olarak yargılama giderleri ve vekalet ücretine ilişkin hükümler de dahil olmak üzere yerel mahkeme kararının usul ve yasaya uygun olduğu anlaşıldığından, davacı vekili ile davalı kurum vekilinin istinaf başvurularının HMK’nın 353/1-b.1 maddesi gereğince esastan ayrı ayrı reddine, dair karar verilmiştir.
- TEMYİZ
- Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı tarafından temyiz isteminde bulunmuştur.
- Temyiz Sebepleri
Davacı temyiz dilekçesi ile eksik araştırma ve yanılgılı değerlendirme ile karar verildiğini, mahkemece belirlenen hakkın tespiti ve hakkın iadesinin ilk tahsis anından itibaren şeklinde hüküm kurulması gerektiğini belirterek, kararın bozulmasını talep etmiştir.
- Gerekçe
- Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, davacı bakımından, bağlanan aylığın eksik ödenip ödenmediği ile bu nedenle davacının fark aylık alacağının bulunup bulunmadığı hususuna ilişkindir.
- İlgili Hukuk
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile370 ve 371 inci maddeleri ile5510 sayılı Kanun’un geçici 2 nci maddesi hükümleridir.
- Değerlendirme
1.Eldeki davada, 1996 yılında tescil edilen 2926 sayılı Kanun kapsamında sigortalılığı nedeniyle 01.03.1996-28.02.2011 arasında kalan dönemdeki sigortalılığı ile 01.03.2011-13.10.2014 tarihleri arasında kalan dönemdeki 5510 Sayılı Kanunun 4-1-b bendi kapsamında sigortalılığının birleştirilmesi ile 13.10.2014 tarihli tahsis talebine dayalı olarak 01.11.2014 tarihinden itibaren davacıya aylık bağlandığı anlaşılmakta olup, aylığın miktarına itiraz edildiği anlaşılmaktadır.
2.Uyuşmazlık, davacının, 5510 sayılı Kanun’un 4-1-b bendi kapsamında sigortalılığının öncesinde gerçekleşen 2926 sayılı Kanuna tabi sigortalılık sürelerinin ve basamaklarının, davacıya bağlanan aylığında nazara alınıp alınmayacağı noktasında toplanmaktadır.
3.5458 sayılı Kanun’un 14 üncü maddesi ile 1479 sayılı Kanuna eklenen ve 01.04.2006 tarihinde yürürlüğe giren Geçici 27 nci madde hükmünde, 1479 sayılı Kanuna göre kayıt ve tescilleri yapılan sigortalıların 31.12.2007 tarihine kadar sigortalılık hak ve yükümlülüklerinin tespitine ilişkin her türlü bilgi ve belgeleri Kuruma ibraz etmek zorunda oldukları, bu tarihten sonra bilgi ve belge ibraz edenlerin hizmet süreleri saklı kalmak kaydıyla, ibraz ettikleri bilgi ve belgelerin basamak tespiti ve geriye dönük prim hesabında dikkate alınmayacağı, anılan tarihe kadar söz konusu bilgi ve belgeleri Kuruma ibraz etmeyen sigortalıların Kurumda mevcut bilgi ve belgelere göre basamak tespitinin yapılarak ve geriye dönük prim borçlarının hesaplanacağı belirtilmiş, 5724 sayılı Kanun’un 28 nci maddesi ile bu maddedeki başvuru süresi 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun yürürlük tarihi olan 01.10.2008 tarihine kadar uzatılmıştır. Geçici 27 nci madde hükmünü göz önüne aldığımızda, 01.10.2008 tarihine kadar sigortalılar tarafından belgelerin ibraz edilmemesi halinde, geçmişteki farklı sosyal güvenlik kurumlarına tabi sigortalılık sürelerinin basamak tespiti ve geriye dönük prim hesabında dikkate alınmayacağı sonucuna varılmaktadır. Anılan maddede, “bilgi ve belgeleri Kuruma ibraz etmeyen sigortalıların Kurumda mevcut bilgi ve belgelere göre basamak tespiti yapılır ve geriye dönük prim borçları hesaplanır.” hükmüne yer verilmiş ise de farklı sosyal güvenlik kurumlarının Geçici 27 nci maddenin yürürlüğünden sonra 20.05.2006 tarihinde yürürlüğe giren 5502 sayılı Kanun ile birleştirilmiş olması ve bu hali ile Geçici 27 nci madde metninde geçen “Kurum” tabirinden 1479 ve 2926 sayılı Kanuna tabi sigortalıları kapsayan Bağ-Kur’un anlaşılmasının gerektiği açık olup bu halde aynı Kurum bünyesinde bulunan 2926 ve 1479 sayılı Kanuna tabi sigortalıların sigortalılık sürelerinin basamak intibakında değerlendirilmesi gerekmekte, farklı sosyal güvenlik kurumuna tabi sigortalılık sürelerinin (506, 5434, 2925 sayılı Kanunlar) ise geçici 27 nci maddenin yürürlük tarihi olan 01.04.2006 tarihine kadar Bağ-Kur kayıtlarına geçmiş olması yada anılan maddede öngörülen son başvuru tarihi olan 01.10.2008 tarihine kadar sigortalı tarafından Kuruma bildirilmiş olması halinde basamak intibakında değerlendirilmesi gerekmektedir.
4.Burada intibakı sınırlandıran 5510 sayılı Kanun’un Ek 8 inci maddesi hükmünü de göz önünde bulundurmak gerekir. 6385 sayılı Kanun’un 11 inci maddesi ile 5510 sayılı Kanuna eklenen ve 01.09.2013 tarihinde yürürlüğe giren, “1479 sayılı Kanun ve mülga 2926 sayılı Kanun kapsamındaki sigortalıların basamak tespiti” başlığını taşıyan Ek 8 inci maddede “1479 sayılı Kanun ve mülga 2926 sayılı Kanun kapsamında 01.10.2008 tarihinden önce Kuruma kayıt ve tescili yapılan sigortalılardan, sigortalılık başlangıç veya bitiş tarihi değişenlerin daha önceden tespit edilmiş gelir basamakları ve bu basamakların yükselme tarihleri değiştirilmez. Bu sigortalılardan, tescil tarihi daha eski bir tarihe alınanların eski tescil tarihi ile yeni tescil tarihi arasındaki sigortalılık sürelerine ilişkin gelir basamağı, ilk defa tescil edildiği tarih itibarıyla seçtiği veya intibak ettirildiği basamak olarak kabul edilir. Bu sigortalıların diğer sosyal güvenlik kanunları kapsamında geçen hizmet süreleri basamak tespitinde dikkate alınmaz.” hükmü öngörülmüş olup anılan hükmün gerekçesinden de anlaşıldığı üzere, intibak sonucu oluşan prim borcu nedeni ile af, tecil, taksitlendirme ve yapılandırma uygulamalarından yararlanan sigortalıların mağdur olmalarını engelleme amacı ile getirilmiştir.
5.Yukarıda zikredilen her iki Kanun maddesi birlikte değerlendirildiğinde ise, 01.10.2008 tarihi sonrasında kesinleşen mahkeme kararı ve benzeri sebeplerle Kurum kayıtlarına geçen anılan tarih öncesi ve farklı kurum bünyesinde geçen sigortalılık sürelerinin basamak tespitinde nazara alınamayacağı sonucuna varılmaktadır.
6.Hal böyle olunca, anılan yasal düzenlemeler çerçevesinde, Kurumca, farklı sosyal güvenlik kanunlarına tabi sigortalılık süreleri intibak ettirilmesi ve buna göre intibak farkından doğan prim borcu tahakkuku işleminin yapılması gerekir.
- Eldeki davada ise davacı bakımından geçmişteki sigortalılık süresinin de yukarıdaki açıklamalar ve her iki sigortalılığın da davalı Kurum bünyesinde olduğu hususu ile 5510 sayılı Kanun’un ek 8 inci maddesinin eldeki gibi davalarda uygulanma kabiliyetinin bulunmadığı, buna göre 01.03.2011 tarihi öncesinde geçen 2926 sayılı Kanun kapsamındaki sigortalılığın davacının aylığında dikkate alınması gerekliliği ile, 01.03.2011 tarihi itibari ile yeniden sigortalılığın başlatıldığı aşamada, önceki sigortalılık süresinin dikkate alınarak, intibakının yapılması ile 01.03.2011 tarihi itibari ile davacının tüm sigortalılık süresine göre, prime esas kazancının belirlenmesi, ödemesi gereken prim borcunun Kurumdan sorularak tespit edilmesi, devamında ise 2011-2014 tarihleri arasında kalan dönem bakımından, davacıdan bu belirlemeye göre alınması gereken yapılandırma ve fark prim borcu, yine davalı Kurumdan sorulmak suretiyle tespit edilmesi ve bu tutarın davacıya ödettirilmesinden sonra ödemeyi takip eden aybaşından itibaren aylığının yükseltilmesi sağlanmalı ve buna göre bir karar verilmelidir.
8.Kabule göre de davacı hakkında intibak yapılması ile 99 basamağının bulunması aşamasında 2926 yerine 1479 sayılı Kanun kapsamındaki basamakların tespit edilerek, A1 aylığının tespiti usul ve kanuna aykırı olup bozma nedenidir.
- KARAR
Açıklanan sebeplerle;
- Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
- İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde ilgiliye iadesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
04.04.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.