Yargı Kararları

MEVSİMLİK İŞ

SAYILAR

Esas No : 2018/5510
Karar No : 2018/12036
Tarihi : 17.05.2018
İlgili Kanun/Madde : 4857 S. İşK/59
Yargı Yeri: T.C YARGITAY 22. HUKUK DAİRESİ

Ek Başlıklar : l MEVSİMLİK İŞ l MEVSİMLİK İŞ SÖZLEŞMESİNİN BELİRSİZ SÜRELİ YAPILABİLDİĞİ GİBİ BELİRLİ SÜRELİ YAPILABİLECEĞİ l BELİRSİZ SÜRELİ MEVSİMLİK İŞ SÖZLEŞ-MESİNDE İŞÇİNİN KIDEMİ ASKI DÖNEMLERİ DİKKATE ALINMAKSIZIN FİİLİ ÇALIŞMA SÜRE-LERİNE GÖRE HESAPLANMASININ GEREK-MESİ l BELİRLİ SÜRELİ YAPILAN MEVSİMLİ İŞ SÖZLEŞMESİNİN SÜRE BİTİMİ NEDENİYLE SONA ERMESİNDE KIDEM İHBAR TAZMİNATI HAKKININ DOĞAMAYACAĞI l MEVSİMLİK İŞLERE YILLIK İZNE İLİŞKİN HÜKÜMLERİN UYGULANAMAYACAĞI l MEVSİMLİK İŞTEN DEVAMLILIK ARZ EDEN İŞE GEÇEN İŞÇİNİN MEVSİMLİK İŞTEKİ KIDEMİNİN KIDEM TAZMİNATINA ESAS SÜREDE DİKKATE ALINACAĞI YILLIK İZİN İÇİN DİKKATE ALINMAYACAĞI l HER ARA VEREREK YAPILAN ÇALIŞMANIN MEVSİMLİK İŞ OLMADIĞI

Tam Metin

İlgili Kanun / Madde
4857 S. İşK/59

T.C
YARGITAY
22. HUKUK DAİRESİ

Esas No. 2018/5510
Karar No. 2018/12036
Tarihi: 17.05.2018

l MEVSİMLİK İŞ
l MEVSİMLİK İŞ SÖZLEŞMESİNİN BELİRSİZ SÜRELİ YAPILABİLDİĞİ GİBİ BELİRLİ SÜRELİ YAPILABİLECEĞİ
l BELİRSİZ SÜRELİ MEVSİMLİK İŞ SÖZLEŞ-MESİNDE İŞÇİNİN KIDEMİ ASKI DÖNEMLERİ DİKKATE ALINMAKSIZIN FİİLİ ÇALIŞMA SÜRE-LERİNE GÖRE HESAPLANMASININ GEREK-MESİ
l BELİRLİ SÜRELİ YAPILAN MEVSİMLİ İŞ SÖZLEŞMESİNİN SÜRE BİTİMİ NEDENİYLE SONA ERMESİNDE KIDEM İHBAR TAZMİNATI HAKKININ DOĞAMAYACAĞI
l MEVSİMLİK İŞLERE YILLIK İZNE İLİŞKİN HÜKÜMLERİN UYGULANAMAYACAĞI
l MEVSİMLİK İŞTEN DEVAMLILIK ARZ EDEN İŞE GEÇEN İŞÇİNİN MEVSİMLİK İŞTEKİ KIDEMİNİN KIDEM TAZMİNATINA ESAS SÜREDE DİKKATE ALINACAĞI YILLIK İZİN İÇİN DİKKATE ALINMAYACAĞI
l HER ARA VEREREK YAPILAN ÇALIŞMANIN MEVSİMLİK İŞ OLMADIĞI

ÖZETİ Çalışmanın sadece yılın belirli bir döneminde sürdürüldüğü veya tüm yıl boyunca çalışılmakla birlikte çalışmanın yılın belirli dönemlerinde yoğunlaştığı işyerlerinde yapılan işler mevsimlik iş olarak tanımlanabilir…
…Mevsimlik iş sözleşmeleri 4857 sayılı İş Kanunu'nun 11inci maddesindeki hükümlere uygun olarak, belirli süreli olarak yapılabileceği gibi belirsiz süreli olarak da kurulabilir. Tek bir mevsim için yapılmış belirli süreli iş sözleşmesi, mevsimin bitimi ile kendiliğinden sona erer ve bu durumda işçi ihbar ve kıdem tazminatına hak kazanamaz…
. Buna karşılık, işçi ile işveren arasında mevsimlik bir işte belirli süreli iş sözleşmesi yapılmış ve izleyen yıllarda da zincirleme mevsimlik iş sözleşmeleriyle çalışılmışsa, değinilen maddenin son fıkrası uyarınca iş sözleşmesi belirsiz süreli nitelik kazanacaktır.
Mevsimlik iş sözleşmeleri, tarafların karşılıklı anlaşmasıyla belirli süreli yapılmışsa sürenin sona ermesi, işçinin ölümü ya da süresinin sona ermesinden önce fesih ihbarıyla iş sözleşmesi sona erer. Belirsiz süreli sözleşme ile işe alınan ve mevsimin sona ermesi nedeniyle işyerinden ayrılan bu işçilerin iş sözleşmeleri kendiliğinden sona ermez, fakat ertesi yılın iş sezonunun başına kadar askıda kalır. Mevsim bitimi ile askıya alınan iş sözleşmesi, tarafların fesih iradesi yok ise feshedilmiş olmaz. Ertesi yıl mevsim başında işe alınmayan işçinin iş sözleşmesi işveren tarafından feshedilmiş sayılır. Fakat davet edildiği halde işbaşı yapmayan işçinin iş sözleşmesi devamsızlık nedeniyle işveren tarafından haklı nedenle feshedilmiş veya işçi tarafından bozulmuş sayılır.
İşçi mevsimlik işlerde çalışmış ise; mevsimlik çalıştığı sürelerin dikkate alınarak ve bu sürelere göre kıdem tazminatının ödenmesi gerekir. Başka bir anlatımla, işçinin askıda geçen süresi, fiilen çalışma olgusunu taşımadığından kıdemden sayılmayacaktır.
4857 sayılı Kanunun 53üncü maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca, mevsimlik işlerde yıllık ücretli izinlere ilişkin hükümler uygulanamaz…
Bir işyerinde başlangıçta mevsimlik olarak çalıştırılan ve daha sonra devamlılık arz eden işte çalıştırılan işçinin, mevsimlik dönemdeki çalışması kıdeminde dikkate alınmasına rağmen, yıllık ücretli iznin hesabında dikkate alınmaz. Ancak bu olgu için işçinin mevsimlik çalıştığı belirtilen dönemde yapılan işin gerçekten mevsime bağlı olarak yapılması gerekir. Yapılan iş mevsimlik olmayıp, işçi aralıklı olarak çalıştırılmış ise, mevsimlik işten söz edilemeyeceğinden, bu sürenin de izin hesabında dikkate alınması gerekir. Uygulamada tam yıl çalışılması gereken ve devamlılığı olan bir işte, işçilerin işlerine 1-2 ay ara vererek mevsimlik olarak çalıştıkları birçok olayda gözlemlenmektedir. Tam bir yıldan daha az sürmüş olan bu tür çalışmalarda, mevsimlik iş kriterlerinin bulunup bulunmadığı araştırılmadan, sırf bir yıldan az çalışma olduğu gerekçesiyle çalışmanın mevsimlik olduğunu kabul etmek doğru değildir

DAVA: Taraflar arasında görülen dava sonucunda verilen kararın, temyizen incelenmesi davalı vekili tarafından istenilmekle, temyiz talebinin süresinde olduğu anlaşıldı. Dava dosyası için Tetkik Hakimi H. Bağcıvan tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:
Davacı vekili, müvekkilinin davalı Bakanlık bünyesinde 1985-2001 yılları arasında, Bakanlık tarafından kadro verilmediği için yıl içerisinde kadrosuz işçilerle dönüşümlü olarak çalıştırıldığını, davanının faaliyet alanının toplumun toprak işleyen çiftçi kesimine yıl boyunca destek olmak ve bilimsel araştırmalar yapmak olduğu, yaptığı işin mevsimlik iş olmadığını, ara verilmesi mümkün olan daimi bir iş olduğunu, 2001 yılında daimi kadroya geçtikten sonra yıllık izin kullandırılmaya başlandığı ve izin süreleri belirlenirken 2001 yılı öncesindeki çalışmaları toplamınında dikkate alındığını belirterek Toplu İş Sözleşmesi gereğince hesaplanacak yıllık izin ücretinin hüküm altına alınmasını talep etmiştir.
 Davalı vekili, davacının mevsimlik işçi olarak çalıştığını ve bu şekilde sözleşme imzalandığını, yıllık izin hakkından faydalanamayacağını belirterek davanın reddini savunmuştur.
 Mahkemece, davacının yaptığı işin mevsimlik nitelik taşımadığı, aralıklı çalışma niteliğinde olduğu kabul edilmiş ve bilirkişi raporu doğrultusunda davanın kabulüne karar verilmiştir.
Karar, süresi içerisinde davalı vekili tarafınan temyiz edilmiştir.
 Taraflar arasındaki uyuşmazlık, davacının daimi kadroya geçirilmeden önceki çalışmalarının mevsimlik çalışma olup olmadığı konusundadır.
Çalışmanın sadece yılın belirli bir döneminde sürdürüldüğü veya tüm yıl boyunca çalışılmakla birlikte çalışmanın yılın belirli dönemlerinde yoğunlaştığı işyerlerinde yapılan işler mevsimlik iş olarak tanımlanabilir. Söz konusu dönemler işin niteliğine göre uzun veya kısa olabilir. Her zaman aynı miktarda işçi çalıştırmaya elverişli olmayan ve işyerinde yürütülen faaliyetin niteliğine göre işçilerin her yıl belirli sürelerde yoğun olarak çalıştıkları ve fakat yılın diğer dönemlerinde iş sözleşmelerinin, ertesi yılın faaliyet dönemi başına kadar ara vermeyi gerektirdiği işler mevsimlik iş olarak değerlendirilir.
Mevsimlik iş sözleşmeleri 4857 sayılı İş Kanunu'nun 11inci maddesindeki hükümlere uygun olarak, belirli süreli olarak yapılabileceği gibi belirsiz süreli olarak da kurulabilir. Tek bir mevsim için yapılmış belirli süreli iş sözleşmesi, mevsimin bitimi ile kendiliğinden sona erer ve bu durumda işçi ihbar ve kıdem tazminatına hak kazanamaz.
Buna karşılık, işçi ile işveren arasında mevsimlik bir işte belirli süreli iş sözleşmesi yapılmış ve izleyen yıllarda da zincirleme mevsimlik iş sözleşmeleriyle çalışılmışsa, değinilen maddenin son fıkrası uyarınca iş sözleşmesi belirsiz süreli nitelik kazanacaktır.
Mevsimlik iş sözleşmeleri, tarafların karşılıklı anlaşmasıyla belirli süreli yapılmışsa sürenin sona ermesi, işçinin ölümü ya da süresinin sona ermesinden önce fesih ihbarıyla iş sözleşmesi sona erer. Belirsiz süreli sözleşme ile işe alınan ve mevsimin sona ermesi nedeniyle işyerinden ayrılan bu işçilerin iş sözleşmeleri kendiliğinden sona ermez, fakat ertesi yılın iş sezonunun başına kadar askıda kalır. Mevsim bitimi ile askıya alınan iş sözleşmesi, tarafların fesih iradesi yok ise feshedilmiş olmaz. Ertesi yıl mevsim başında işe alınmayan işçinin iş sözleşmesi işveren tarafından feshedilmiş sayılır. Fakat davet edildiği halde işbaşı yapmayan işçinin iş sözleşmesi devamsızlık nedeniyle işveren tarafından haklı nedenle feshedilmiş veya işçi tarafından bozulmuş sayılır.
Mevsime tabi olarak yapılan işlerde, belirsiz süreli iş sözleşmesiyle çalışan işçi, hizmet edimini ancak iş mevsiminde ifa etmekle yükümlüdür. Mevsimlik çalışmanın sona ermesi nedeniyle işyerinden ayrılmak zorunda kalan, fakat iş sözleşmesi bozulmamış olan işçi, ertesi mevsim başına kadar işverene hizmet etmek, işveren de ona ücret ödemek zorunda değildir. Bir başka anlatımla, işçi ve işverenin iş sözleşmesinden doğan temel borçları bir sonraki mevsim başına kadar askıya alınmaktadır. Askı döneminde, işçinin iş görme, işverenin ise ücret ödeme borcu ortadan kalkmakta, ancak işçinin sadakat ve kısmen işyerindeki kurallara uyma borcu, buna karşın işverenin de gözetme ve eşit işlem borçları devam etmektedir. İşçi mevsim başında işbaşı yapınca, tarafların askıda olan temel borçları yeniden aktif hale gelir. Mevsim sona ermiş olmasına rağmen, iş sözleşmesi bozulmamış olduğu için yeni mevsim başında tarafların tekrar sözleşme yapmalarına gerek kalmaksızın işçinin iş görme edimini ifa, işverenin de işçisine iş verme ve ücret ödeme borçları yeniden yürürlük kazanacaktır.
İşçi mevsimlik işlerde çalışmış ise; mevsimlik çalıştığı sürelerin dikkate alınarak ve bu sürelere göre kıdem tazminatının ödenmesi gerekir. Başka bir anlatımla, işçinin askıda geçen süresi, fiilen çalışma olgusunu taşımadığından kıdemden sayılmayacaktır.
İş sözleşmesinin askıda olması, işçinin askı süresi içinde başka bir işverenin emrinde çalışmasına engel değildir. Çünkü işverenin işçisine ücret ödeme borcu, işçinin de iş görme borcu askı süresince yerine getirilmediği için, işçi mevsimlik işe tekrar başlayana kadar başka bir işverenin İş Kanunu kapsamına giren işyerinde çalışabilir. Bu durumda mevsimlik iş, bir tür yıl bazında kısmi süreli iş özelliğini taşıyacaktır. Ancak işveren farklı olduğundan, işçinin askı dönemine rastlayan kıdemi, mevsimlik olarak çalıştığı işyerindeki kıdemine eklenemez. Eğer mevsimlik işçi, askı süresince aynı işverenin diğer bir işinde çalıştırılıyorsa, bu süreler işçinin kıdemi açısından birleştirilecektir.
Mevsimlik iş sözleşmesi ile çalışan işçiler, 4857 sayılı Kanunun 18inci ve devamı maddelerinde düzenlenen feshin geçerli sebebe dayandırılması, sözleşmenin feshinde usul, fesih bildirimine itiraz ve usulü ile geçersiz sebeple yapılan feshin sonuçları hükümlerinden yararlanırlar. Buna göre mevsimlik işçinin, belirsiz süreli iş sözleşmesi ile çalışması, işyerindeki kıdeminin altı aydan fazla olması, işveren vekili olmaması ve işyerinde otuz ve daha fazla işçi çalışması halinde, iş güvencesi olarak belirtilen bu hükümlerden yararlanacaktır. İşveren mevsimlik işçinin iş sözleşmesini, ister fiilen çalışılan dönem, ister askıdaki dönemde olsun, geçerli neden olmadan feshedemeyecektir. Bir başka anlatımla işveren fesih bildirimini yazılı olarak yapmak ve geçerli fesih nedenini açıkça belirtmek zorundadır. İşçinin, mevsim bitiminde iş sözleşmesinin askıya alınması nedeni ile feshin geçersizliğini ileri sürerek işe iade isteminde bulunması mümkün değildir. Zira iş sözleşmesi feshedilmemiş, yeni mevsim başına kadar askıya alınmıştır. Bu olguyu, 4857 sayılı Yasanın 29uncu maddesinin yedinci fıkrasındaki düzenleme de doğrulamaktadır. Değinilen fıkra hükmü gereğince, mevsim sonu toplu işten çıkarmalarda, toplu işçi çıkarmaya ilişkin hükümlerin uygulanmaması, iş sözleşmesinin feshedilmediği gerekçesine dayanmaktadır.
4857 sayılı Kanunun 53üncü maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca, mevsimlik işlerde yıllık ücretli izinlere ilişkin hükümler uygulanamaz. Bir başka anlatımla, mevsimlik işçi İş Kanununun yıllık ücretli izin hükümlerine dayanarak, yıllık ücretli izin kullanma veya buna dayanarak ücret alacağı isteminde bulunamaz. Hemen belirtmek gerekir ki, bu kural nispi emredici nitelikte olup, işçi lehine bireysel ya da toplu iş sözleşmesi ile yıllık ücretli izne ilişkin hükümler düzenlenebilir. Bu durumda sözleşmedeki izinle ilgili hükümler uygulanacaktır. Diğer taraftan, bir işyerinde mevsimlik olarak çalıştırılan işçi, mevsim bitiminde, mevsimlik iş dışında askı süresi içinde işverenin diğer işyerlerinde çalıştırılıyorsa, devamlı bir çalışma olgusu söz konusu olduğundan, bu durumda işçinin yıllık ücretli izin hükümlerinden yararlandırılması gerekir. Aynı işverene ait yazlık ve kışlık tesislerde, sezonluk işlerde fakat tam yıl çalışan işçiler de, 4857 sayılı Yasanın 53/3 maddesi ve Yıllık Ücretli İzin Yönetmeliğinin 12nci maddesi uyarınca yıllık ücretli izne hak kazanacaklardır.
 Bir işyerinde başlangıçta mevsimlik olarak çalıştırılan ve daha sonra devamlılık arz eden işte çalıştırılan işçinin, mevsimlik dönemdeki çalışması kıdeminde dikkate alınmasına rağmen, yıllık ücretli iznin hesabında dikkate alınmaz. Ancak bu olgu için işçinin mevsimlik çalıştığı belirtilen dönemde yapılan işin gerçekten mevsime bağlı olarak yapılması gerekir. Yapılan iş mevsimlik olmayıp, işçi aralıklı olarak çalıştırılmış ise, mevsimlik işten söz edilemeyeceğinden, bu sürenin de izin hesabında dikkate alınması gerekir. Uygulamada tam yıl çalışılması gereken ve devamlılığı olan bir işte, işçilerin işlerine 1-2 ay ara vererek mevsimlik olarak çalıştıkları birçok olayda gözlemlenmektedir. Tam bir yıldan daha az sürmüş olan bu tür çalışmalarda, mevsimlik iş kriterlerinin bulunup bulunmadığı araştırılmadan, sırf bir yıldan az çalışma olduğu gerekçesiyle çalışmanın mevsimlik olduğunu kabul etmek doğru değildir. Bir işyerinde iş kolundaki faaliyeti yılın her dönemi yapılıyor, ancak bazı işçiler yılın belirli bir zamanında çalıştırılmakta ise, bu işçilerin aralıklı çalıştıkları kabul edilmelidir. Zira bu durumda yapılan işin mevsimlik iş olarak kabulü mümkün değildir. Böyle bir durumda, işçi iş sözleşmesi devam ederken, işin mevsimlik iş olmadığı ve yıllık ücretli iznin kullandırılması gerektiği yönünde tespit davası açabilir. Zira yıllık ücretli izin, iş sözleşmesinin feshi ile ücret alacağına dönüşeceğinden, eda davası açma olanağı bulunmayan işçinin tespitte hukuki yararı vardır.
 Dosya içeriğine göre, davacı 2001 yılında daimi kadroya geçirilmeden önceki çalışmalarının mevsimlik nitelik taşımadığını belirterek kullandırılmayan izin sürelerine ait ücretlerin hesaplanarak hüküm altına alınmasını talep etmiştir. Mahkemece, sigorta kayıtlarındaki giriş çıkış tarihlerine ve tanık anmatımlarına göre davacının yaptığı işin mevsimlik iş olarak nitelendirilemeyeceği belirtilmiş ve aralıklı çalıştığı kabul edilerek hesaplanan yıllık izin ücreti alacağı hüküm altına alınmıştır.
 Davacının, 2001 yılı öncesindeki çalışmaları dikkate alınarak derece ve kademesinin tespiti ve fark alacakların tahsili istemi ile açtığı davada verilen ret kararı Yargıtay (Kapatılan) 7. Hukuk Dairesinin 2015/23035 esas- 2015/25036 karar sayılı ilamı ile bozulmuş ve direnme üzerine Yargıtay Hukuk Genel Kurulu'na gönderilmiştir. Bu kararda davacının daimi kadroya geçirilmeden önceki çalışmalarının mevsimlik niteliği taşıdığından bahsedilmiştir. Davacı tanığı davacının iş makinesi yağcısı olarak çalışmaya başladığını, ancak daha sonra güvenlik görevlisi olarak çalıştığını, mevsimlik çalıştığı dönemde de güvenlik görevlisi olduğunu beyan etmiştir. Davacının 2000-2013 yılları arasındaki çalışmalarına ilişkin belgelerde, bina ve hayvan bakıcısı(güvenlik görevlisi) olduğu belirtilmiştir. 2000 yılına kadar her yıl imzaladığı sözleşmelerde iş makinesi yağcısı olarak gösterilmiştir. Bu durumda davacının daimi kadroya geçirilmeden önce yaptığı iş ve çalışmalarının mevsimlik olarak nitelendirilip nitelendirilmeyeceği, gerekirse tanıklardan tekrar sorularak açıklığa kavuşturulmalı ve yıllık izin ücreti alacağı bu doğrultuda yeniden değerlendirilmelidir. Eksik inceleme ile yazılı şekilde karar verilmesi hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.
SONUÇ: Temyiz olunan kararın yukarıda yazılı sebepten BOZULMASINA, 17/05/2018 gününde oybirliğiyle karar verildi.