SENDİKA ŞUBESİ AÇMA BİRLEŞTİRME VE KAPATMA YETKİSİNİN SENDİKA GENEL KURULUNA AİT OLDUĞU

ÖZETİ: Şube açma, birleştirme ve kapatma yetkisi münhasıran Sendika Genel Kurulunda olup, bu konuda, ancak Tüzükte belirlenen esaslar doğrultusunda Sendika Yönetim Kuruluna yetki verilebileceği, Sendika Yönetim Kuruluna yetki verilmesi durumunda, söz konusu yetkinin kullanılabilme esaslarının ise Genel Kurul kararı ile tespit edileceği, Sendika Tüzüğü’nün 17 nci maddesinin (h) bendine göre de “Şube açma veya bu konuda Genel Yönetim Kurulu’na yetki verme, birleştirme ve kapatma” hususunun Genel Kurulun görev ve yetkileri arasında sayıldığı,
Taraflar arasındaki genel kurul kararının iptali davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacılar vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacılar vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildi.
Davacılar vekillerince temyiz incelemesinin duruşmalı olarak yapılmasının istenilmesi üzerine, işin duruşmaya tâbi olduğu anlaşılmış ve duruşma için 19.09.2023 Salı günü tayin edilerek taraflara tebligat gönderilmiştir.
Duruşma günü davacılar vekili Avukat Faruk Çayır ile davalı vekili Avukat Emel Kirez Şencan geldiler.
Duruşmaya başlanarak hazır bulunan avukatların sözlü açıklamaları dinlendikten sonra duruşmaya son verildi.
Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkillerinin davalı Sendikanın üyesi olduğunu, müvekkillerinden M. B.’ın Tez-Koop İş Sendikası Ankara 2 No.lu Şubenin 10.03.2021 tarihinde yapılan Olağan Genel Kurulunda şube başkanı seçildiğini, S. M’in ise şube idari sekreteri seçildiğini, davalı Sendikanın 12-13 Nisan 2021 tarihlerinde gerçekleştirmiş olduğu Olağanüstü Genel Kurulunda gündemin 6 ncı maddesi gereği Ankara 2 No.lu Şubeye bağlı TÜBİTAK işyerlerinin ayrılarak ayrı şube kurulmasına karar verildiğini ve bu hususta Genel Yönetim Kuruluna yetki verilmesine karar verildiğini, Genel Yönetim Kurulunun yaklaşık iki yıl sonra gerçekleşecek sendika olağan genel kuruluna ilişkin seçim mühendisliği çalışması yaptığını, önce bu olağanüstü genel kurulda müvekkillerinin üyelikten ihracına ve ihraç kararıyla görevden uzaklaştırmaya karar verildiğini, ardından 10.03.2021 tarihinde Ankara 2 No.lu Şube Olağan Genel Kurulunun tüm seçim sonuçlarını fiilen ve hukuken ortadan kaldırmayı amaç edindiğini, TÜBİTAK’lı üye sayısı Ankara 2 No.lu Şubeden %50 fazla olan Gebze Şubede bu doğrultuda işlem ve karar alınmadığı gibi aksine bu Şubeye başka işyerlerinin de bağlandığını, Olağanüstü Genel Kurulda gündemin 7 nci maddesi ile şube faaliyet alanlarının belirlenmesi ve bu konuda Genel Yönetim Kuruluna yetki verilmesine ilişkin tamamen ileride yapılacak sendika olağan genel kuruluna yönelik seçim mühendisliği ile bu seçim sonuçlarını belirlemeye yönelik kararlar alındığını, bu durumun genel kurul kararlarının, sendikaların yönetim ve işleyişinin demokratik esaslara aykırı olamayacağına dair Anayasal düzenlemeye aykırı olduğunu, Olağanüstü Genel Kurul gündeminin 12 nci maddesiyle Sendika Ana Tüzüğü’nün “İşyeri Sendika Temsilciliği” başlıklı 42 nci maddesinde değişiklik yapıldığını, bu değişikliğin de demokratik esaslara aykırı olduğunu belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle davalı Sendikanın 12-13 Nisan 2021 tarihinde gerçekleştirdiği Olağanüstü Genel Kurulda gündemin 6 ncı, 7 nci ve 12 nci maddesi ile alınan kararların iptaline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; şube açma ve işyeri bağlama kararlarına ilişkin yetkilerin Sendika Ana Tüzüğü’nün 26 ncı maddesinde düzenlendiğini, şube açma ve işyeri bağlama kararlarının dayanağının Tüzük ve Genel Kurul kararları olduğunu, TÜBİTAK işyerleri için ayrı bir şube açılmasının örgütsel ve sendikal nedenlerinin bulunduğunu, TÜBİTAK işyerlerinin Ankara 2 No.lu Şubede faaliyet gösteren işyerlerinden ayrı bir şubede örgütlenmesinin öncelikle üyelerden gelen yoğun isteğe dayandığını, TÜBİTAK’ın bilim ve teknoloji alanlarında akademik ve endüstriyel araştırma geliştirme çalışmaları yürüten, Ar-Ge ile desteklenen sanayi projelerini fonlayan, akademik ve uzman kadroları ile diğer işyerlerinden farklı bir yapıda olduğunu, bu kurumda çalışanların yaşadığı sorunların çözümünün de farklı yöntem ve beceriler gerektirdiğini, bu nedenle şube yönetim yapısının da anılan işyerinin koşullarına uygun olarak TÜBİTAK çalışanı üyelerden oluşmasının zorunlu görüldüğünü, Ankara 2 No.lu Şubeye irili ufaklı pek çok farklı işyerinin bağlı olduğunu, özellikle 696 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile kadroya geçen işçilerin sendikalı olmaları ile Tez-Koop İş Sendikasının üye sayısının 6 aylık sürede 70 binlerden 110 binlere ulaştığını, artan üye sayılarının şubelerin üye sayılarını ve iş yükünü de artırdığını, yeni düzenlemeler yapılması ve yeni kararların alınması zorunluluğu nedeniyle Olağanüstü Genel Kurul yapıldığını, alınan kararların objektif gerekçelerinin bulunduğunu, davacıların iddia ettiği gibi kararın seçim mühendisliği ile ilgisinin bulunmadığını savunarak ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle davanın reddini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; sendikaların yönetim ve işleyişlerinin demokrasi esaslarına aykırı olmaması gerektiği, 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu’nun (6356 sayılı Kanun) 9 uncu maddesinde genel kurulun, sendika ve şubelerin zorunlu organlarından olduğunun belirtildiği, genel kurulun görev ve yetkilerinin, aynı Kanun’un 11 inci maddesinde düzenlendiği, genel kurulun sendikaların iradesini yansıtan nihai karar organı olduğu, Olağanüstü Genel Kurulda, kapatılabilecek şubelerin belirlenmesi ve belirlenen şubelerin uygun görülen zamanda kapatılması, kapatılacak şubelere bağlı işyerlerinin başka şubelere bağlanması ve birleştirilebilecek şubelerin belirlenmesi ile belirlenen şubelerin uygun görülen zamanda birleştirilmesi ve birleşmeyle ilgili işlemlerin yapılması hususlarında Genel Yönetim Kuruluna yetki verilmesi konusunun oylandığı ve oy çokluğuyla söz konusu gündem maddelerinin kabul edildiğinin tespit edildiği, Yargıtay 22. Hukuk Dairesinin 13.12.2018 tarihli, 2018/15476 Esas, 2018/27114 Karar sayılı kararında da belirtildiği üzere “şubelere dair genel kurulda alınan somut bir şubeye ilişkin olmayan genel nitelikte kararlarda, 6356 Sayılı Kanun’un ve sendika tüzüğünün anılan maddeleri gereğince hukuka aykırı bir durum bulunmadığı, ancak sendikaların yönetim ve işleyişleri demokratik esaslara aykırı olamayacağından, soyut yetki devrinin genel yönetim kurulunca kullanımı sonucunda şubelere dair alınacak somut kararların yargı denetimine açık olacağı”, buna göre gündemin 7 nci maddesinde yer alan yetki devrinin, genel nitelikte soyut bir yetki devri olduğu, TÜBİTAK Başkanlığının Ankara ili sınırları içinde kurulu işyerlerinde sendikal faaliyet yürütmek üzere Ankara 3 No.lu Şube adıyla yeni bir şube kurulduğu, Ankara 2 No.lu Şubeye bağlı olarak faaliyet yürüten TÜBİTAK işyerlerinden, Ankara ili sınırı içinde bulunanların yeni kurulan Ankara 3 No.lu Şubeye bağlandığı, Gebze’de bulunan TÜBİTAK işyerlerinin ise Kocaeli Şubesine bağlandığı, üye sayıları nazara alındığında yeni şube kurulmasının hayatın olağan akışına aykırı görülmediği, uyuşmazlığa konu tüm kararların oy çokluğu ile alındığı, Anayasal düzenlemelere aykırı yahut demokrasi ilkelerini zedeler mahiyette bir karar alındığına dair kanaate varılamadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacılar vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacılar vekili; dava konusu Olağanüstü Genel Kurul gündeminin 6 ncı maddesi ile yeni bir şube kurulmasının davacı müvekkillerin yönetiminde yer aldığı şubeye bağlı işyerlerinin yeni bir şube kurularak bu şubeye bağlanması gibi ciddi sonuçları olan kararın, normal karar mekanizması olan ve sendika içi demokrasi açısından esas alınması gereken olağan genel kurul dışında alınmış olduğu, söz konusu Olağanüstü Genel Kurul kararının açıkça iyiniyet kurallarına aykırı olduğu ve yeterli ve geçerli bir gerekçesinin olmadığının açıkça ortaya çıktığını, davalı Sendika Genel Kurulunda yalnızca bir şubeyi etkileyecek şekilde somut olarak Kocaeli Şubesine yönelik, somut temsilcilik ve delege yapısını değiştirecek şekilde demokratik işleyişe aykırı olarak İlk Derece Mahkemesince verilmiş olan kararın usul ve yasaya aykırı olduğu, 4.457 işçi üyesi bulunan ve Ankara 2 No.lu Şubesinden daha fazla üye sayısına sahip Kocaeli Şubesinde yeni bir şube kurulmazken, hatta Kocaeli Şubesine yeni işyerleri bağlanması çabası söz konusu iken, davalı sendika genel kurulu tarafından daha az işyeri ve daha az işçi sayısına sahip davacı müvekkillerin yöneticiliğini yaptığı Ankara 2 No.lu Şubesinin bölünerek TÜBİTAK çalışanlarına özel bir şube kurulmasının sendika içi demokrasiden, eşitlik ilkesinden ve iyiniyetten uzak olduğunu, TÜBİTAK işyerlerinin, Tez-Koop İş Sendikası içerisinde yer alan işyerleri açısından en yüksek ücret ve sosyal haklar bakımından en geniş haklara sahip bir işyeri konumunda olduğunu, tüm bunlara rağmen davalı tarafın cevap dilekçesinde sunulan iptali talep edilen Genel Kurul kararına ilişkin teklifte bulunanların yer aldığı tarihsiz imzaların, Olağanüstü Genel Kurul gündemi belli olduktan sonra davacı müvekkillerin hukuka aykırı olarak ihraç edilmesine yönelik ifadeleri veren ve Ankara 2 No.lu Şube 11. Olağan Genel Kurulunda seçimi kaybeden kişiler tarafından toplandığını, dolayısıyla davalı Sendika tarafından TÜBİTAK işyerlerinde ayrı bir şube açılmasına yönelik taleplerin Ankara 2 No.lu Şube üye ve delegelerinden geldiği algısı yaratılmaya çalışıldığını, ayrıca TÜBİTAK Ankara çalışanı olan Ankara 2 No.lu Şube üye sayı açısından da dikkate alındığında, şubenin bölünerek 3 No.lu Şube kurulması talebinin artniyetli ve gerekçesiz bir talep olduğunu, bu durumun davalı Tez-Koop İş Sendikası tarihinde hiç bir şekilde yer almamış olduğunu, işçilerin dilekçesi üzerine şube açılmasının da sendikacılık tarihi açısından bir ilk niteliğinde olduğunu, davalı Sendika Gebze Şubesinin Yönetim, Denetim, Disiplin Kurulu asil ve yedek üyelerinin tümünün neredeyse TÜBİTAK işçisi olmasına rağmen Ankara 2 No.lu Şube ile Gebze Şubenin sendikal sorunlarının ortak olduğunu, bu durumda davalı Sendika Genel Kurulunda alınan Ankara 2 No.lu Şubeden TÜBİTAK işyerlerinin ayrılmasının, Gebze Şubesinin ise adı değiştirilerek yeni işyerleri bağlanmasının tam anlamıyla tezat ve çelişki oluşturduğunu, davalı Sendika Genel Kurulunda işyeri temsilcilerinin atanmasına ve görevden alınmasına ilişkin Tüzük değişikliğinin ise tam anlamıyla Sendika Genel Merkezinin şubelerin iç işleyişleri ve şubelerin alacağı kararlara müdahale anlamı taşıdığını, davalı Sendika tarafından alınan söz konusu kararların hukuka aykırı olduğu gibi kanunilik ilkesine, 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 2 nci maddesinde düzenlenen objektif iyiniyet kurallarına da aykırı olduğunu, bu sebeple de hukuka aykırı olan davalı Sendika Genel Kurulunda alınmış olan bu üç kararın uygulanması hâlinde sendika üyesi bir çok işçinin sendikal hakları ve özlük haklarını kullanmasının engellenmiş olacağını ve telafisi imkânsız zararlar ortaya çıkaracağını belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davada iptali talep edilen Genel Kurul kararları yönünden usule ilişkin bir iddianın yer almadığı, kararda belirtilen kanuni düzenlemelere göre şube açma, birleştirme ve kapatma yetkisi münhasıran Sendika Genel Kurulunda olup, bu konuda, ancak Tüzükte belirlenen esaslar doğrultusunda Sendika Yönetim Kuruluna yetki verilebileceği, Sendika Yönetim Kuruluna yetki verilmesi durumunda, söz konusu yetkinin kullanılabilme esaslarının ise Genel Kurul kararı ile tespit edileceği, Sendika Tüzüğü’nün 17 nci maddesinin (h) bendine göre de “Şube açma veya bu konuda Genel Yönetim Kurulu’na yetki verme, birleştirme ve kapatma” hususunun Genel Kurulun görev ve yetkileri arasında sayıldığı, diğer taraftan Tüzüğün 20 nci maddesinin 29 uncu bendine göre “Genel Kurul kararları doğrultusunda Şube açmak, birleştirmek, kapatmak” hususunun da, Sendika Genel Yönetim Kurulunun görev ve yetkileri arasında düzenlendiği, davalı Sendikanın 12-13 Nisan 2021 tarihinde gerçekleştirilen Olağanüstü Genel Kurulunda bir grup delegenin imzası ile sunulan önerge ile Genel Kurul gündeminin 6 ncı maddesi, 7 nci maddesi ve 12 nci maddesi ile ilgili alınan kararların mevzuata uygun olarak oy çokluğuyla alındığı, Genel Kurul kararları yönünden usule aykırılığa ilişkin bir iddianın yer almadığı, şube açmak, birleştirmek ve kapatmak hususunun da Genel Kurulun görev ve yetkileri arasında yer aldığı, davanın reddine dair verilen kararın yerinde olduğu gerekçesiyle başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.

V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacılar vekili temyiz başvurusunda bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacılar vekili; dava ve istinaf dilekçelerinde belirttiği sebeplerle Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozularak ortadan kaldırılması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, Sendika Genel Kurul kararlarının iptali istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6356 sayılı Kanun’un “Genel kurulun görev ve yetkileri” kenar başlıklı 11 inci maddesinin birinci fıkrasının ilgili kısımları şöyledir:
“…
(1) Genel kurulun görev ve yetkileri şunlardır:
…
b) Tüzük değişikliği
…
h) Şube açma, birleştirme veya kapatma, bu konuda tüzükte belirlenen esaslar doğrultusunda yönetim kuruluna yetki verilmesi
…
k) Mevzuat veya tüzükte genel kurulca yapılması öngörülen diğer işlemleri yerine getirme ve başka bir organa bırakılmamış konuları karara bağlama.
…”
2. Sendika Tüzüğü’nün “Sendika Genel Kurulunun Görev ve Yetkileri” kenar başlıklı 17 nci maddesinin (h) bendi şöyledir:
“Şube açma veya bu konuda Genel Yönetim Kurulu’na yetki verme, birleştirme ve kapatma”
3. Sendika Tüzüğü’nün “Sendika Genel Yönetim Kurulunun Görev ve Yetkileri” kenar başlıklı 20 nci maddesinin 29 uncu bendi şöyledir:
“Genel Kurul kararları doğrultusunda Şube açmak, birleştirmek, kapatmak”
4. Sendika Tüzüğü’nün “Şubelerin Kuruluş Esasları” kenar başlıklı 26 ncı maddesinin ilgili kısımları şöyledir:
“…
Şubeler, Genel Kurul kararı ile kurulur. Bir diğeriyle birleştirilebilir veya kapatılabilir. Genel Kurul’un bu yoldaki kararları Sendika Genel Yönetim Kurulu tarafından yerine getirilir….”
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup davacılar vekili tarafından temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun’un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
Davalı yararına takdir edilen 8.400,00 TL duruşma vekâlet ücretinin ve aşağıda yazılı temyiz giderinin davacı tarafa yükletilmesine,
19.09.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.