SENDİKANIN ÖRGÜTLENMESİNİ ENGELLEMEK İÇİN MUVAZAALI ALT İŞVEREN İLİŞKİSİNİN KURULMASI

               
DAVA                   : Davacı, feshin geçersizliğine, işe iadesine ve yasal sonuçlarına hükmedilmesine   karar verilmesini istemiştir.
                                    Yerel mahkemece, davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir. 
                                  Hüküm süresi içinde taraflar avukatlarınca temyiz edilmiş olmakla, dava dosyası için Tetkik Hakimi tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:             
A) Davacı İsteminin Özeti:
Davacı  vekili; gerçek  işveren  olan  davalı  İşbir  Sentetik  Dokuma   A.Ş. ' nin   çok   sayıda   muvazaalı   alt   işverenlik   kurduğunu,  bunun T.C. Çalışma  ve  Sosyal  Güvenlik  Bakanlığı  İş Teftiş  Kurulu  Başkanlığı ' nın  raporu  ile tespit edildiğini, davalı  şirketin  asıl  işlerini  Çayırhisar Mevkiindeki  1  nolu  fabrikasında   ve  İşbir  Sentetik  İş  Merkezi  adı  altında   topladığı  1. ve  2. Organize  Sanayi  Bölgesindeki  2 ve  3  nolu  fabrikalarında  yaptığını, davalı  şirketin  Çayırhisar  Mevkiindeki  fabrikasında  çalışan  ve   davalı  üzerinde  gösterilen  sendika  üyesi  işçilerin  TİS 'ten  yararlandığını, ancak  davalı  işverenin kamusal  yükümlülüklerden   kaçınmak, çalıştırdığı  işçilerin  önemli bir  kısmını  toplu iş  sözleşmesi  hükümlerinden  yararlandırmamak,  işyerinde  sendikal  örgütlenmenin  önüne  geçmek   amacıyla muvazaalı  alt  işverenlik  tesis  ettiğini, alt   işveren   işçisi   olarak   gösterilen   işçilerin, muvazaalı  alt  işverenler  üzerinde   kayıtlanarak   kıdem   tazminatı  ve   yıllık  izin  gibi   yasal  haklardan da   mahrum   bırakıldıklarını, davalının   kendi   işçilerini   alt   işverenlerde   fiilen   çalıştırmak   suretiyle, alt   işverenlerin  yaptıkları  işler  ile  alt  işverenleri  ve  alt  işveren  yanında  görünen  işçilerin yönetimini ,   denetimini   ve  organizasyonunu   gerçekleştirdiğini,  alt   işveren   işçisi   olarak   görünen   işçilerin  gerçekte  en  başından  beri  davalı  şirketin  işçisi  olduklarını, muvazaalı  olarak  alt  işveren  işçisi  olarak   gösterilen   ve  sendikaya   üye  olan  işçilere ,  üyelikten   istifa   etmek   zorunda   oldukları  aksi   takdirde  kendilerinin  ve  işyerlerindeki  yakınlarının  hepsinin  işine  son  verileceği  yönünde  yoğun  bir  baskı  ve  zorlama  yapıldığını, sendika  üyeliğinden  istifa  edenlerin  işyerinde  çalışmaya  devam  ettiklerini , davacının da sendika   üyesi  olması  nedeniyle  iş  akdinin  feshedildiğini, davalının  bir  taraftan   sendika   üyesi   işçileri   işten   çıkartırken ,  bir   taraftan da   çıkarılan   işçilerin  yerine  çok  sayıda  yeni  işçi aldığını davacının  işten  çıkarılmasının   sendikaya   üye  olmasından  kaynaklandığını  dolayısıyla  sendikal  nedenle  işten  çıkarılan  davacıya   işe   başlatılmaması   halinde  1   yıllık   ücreti  tutarında   tazminat   ödenmesi  gerektiğini   ileri  sürerek  feshin  geçersizliğine  ve  davacının   işe   iadesine   karar   verilmesini   talep  etmiştir.
B) Davalı Cevabının Özeti:
Davalı  İşbir  Sentetik  Dokuma  San. A.Ş. vekili;  davacının davalı  şirkete  ait  işyerinde  hiçbir  zaman  çalışmadığını, Balıkesir 1. İş  Mahkemesinin  2010 / 153 – 240  E.  sırasına  kayıtlı  dosyalarda  davalı  işverenler  ile  İşbir  Sentetik  Dokuma  A.Ş.  arasında  alt – üst  işverenlik  ilişkisinin  ve  muvazaanın  bulunmadığının  karara  bağlandığını ve bu kararın  kesinleştiğini, bu  kararlar  karşısında  alt – üst  işverenlik  ilişkisinin  yeniden  tartışılmasının  olanaksız  olduğunu  savunarak   davanın   reddini   istemiştir.
C) Yerel Mahkeme Kararının Özeti:
Mahkemece davalı İşbir Sentetik Dokuma A.Ş. ile dahili davalılar arasındaki ilişkinin muvazaalı olduğu, davacının İşbir Sentetik Dokuma A.Ş. işçisi olduğu, feshin geçerli nedene dayandığının ispatlanmadığı, ancak feshin sendikal nedene dayanmadığı gerekçesiyle davacının İşbir Sentetik Dokuma A.Ş. nezdinde işe iadesine karar verilmiştir.
D) Temyiz:
Kararı davacı ile davalı İşbir Sentetik Dokuma A.Ş. temyiz etmiştir.
E) Gerekçe:
Her ne kadar davalı ile değişik taşeronlar arasındaki ilişkinin muvazaalı olduğu yönündeki teftiş raporuna karşı açılan itiraz davalarında Balıkesir 1. İş Mahkemesi’nce bu ilişkinin asıl işveren alt işveren ilişkisi olmadığı ve muvazaalı da olmadığı yönünde karar verilmişse de, söz konusu davalarda davacı işçinin taraf olmadığı bu nedenle davacı açısından kesin hüküm oluşturmayacağı, davalının kendisine ait yeri ve makineleri bir kısmı daha önce kendi işçileri olan taşeronlara kiralayıp, hammaddeyi de kendisi verip bu kişilerin bordrosunda görünen işçilere üretim yaptırma şeklindeki çalışma ilişkisinin davacı açısından muvazaalı olduğu ve feshin haklı veya geçerli olduğu kanıtlanmadığından davacının davalı İşbir Sentetik Dokuma A.Ş. nezdinde işe iadesine karar verilmesinin yerinde olduğu anlaşılmaktadır.
4857 sayılı İş Kanunu’nun 21. maddesi uyarınca, mahkemece feshin geçersizliğine karar verildiğinde, işçinin başvurusu üzerine işveren tarafından bir ay içinde işe başlatılmaz ise, işçiye ödenmek üzere en az 4, an çok 8 aylık ücreti tutarında tazminatın belirlenmesi gerekir. Dairemizin yerleşik uygulaması gereği, iş güvencesi niteliğindeki bu tazminat işçinin kıdemi, fesih sebebi gibi olgular dikkate alınarak belirlenmelidir. Maddenin alt ve üst sınırları aşılamaz. Üst sınırın aşılmasının tek istisnası 2821 sayılı Sendikalar Kanunu’nun 31. maddesindeki sendikal nedenle yapılan fesihlerdir. Bu maddede sendikal neden halinde işe başlatmama tazminatının işçinin en az bir yıllık ücreti tutarında belirleneceği açıklanmıştır. Dairemizin uygulaması bu yöndedir. (08.04.2008 gün ve 2007/27773 Esas, 2008/7819 Karar sayılı ilamımız). Dairemiz yıllık ücretli izinle ilgili 53. maddedeki kıdem sürelerini dikkate alarak 6 ay ile 5 yıl arasında kıdemi olan işçi için 4, 5 yıl ile 15 yıl arasında kıdemi olan işçi için 5, 15 yıldan fazla kıdemi olan işçi için 6 aylık ücreti tutarında işe başlatmama tazminatın belirlenmesini öngörmekte, fesih sebebine göre bu miktarlarda azami sınır 8 aya kadar da çıkmaktadır.
Davacı iş sözleşmesinin feshinin sendikal nedene dayandığını iddia etmiştir. Mahkemece davacı tanıklarının sendikalı olup halen işyerinde çalıştıkları bu nedenle davacının iş sözleşmesinin sendikal nedene dayanmadığı belirtilmişse de; sorunun muvazaalı taşeron ilişkisi kurulan işverenler bünyesinde çalışan işçilerin sendikaya üye olunmasının istenmemesinden kaynaklandığı, davacı tanıklarınca işverence sendikaya üye olunmasının istenmediği istifa etmeleri konusunda baskı yapıldığı noter masraflarının işverence verildiği konusundaki beyanları, muvazaalı taşeron ilişkisi kurulan işverenler hakkında sendikal hakların engellenmesi suçundan açılan ceza davaları, üyeliklerden kısa bir süre sonra fesih yapılması, fesih döneminde sendikadan istifa eden işçi sayısı ve sendika üyesi olmadığı halde sendikadan istifa ettiklerine dair bildirim gönderenlerin olması dikkate alındığında, feshin sendikal nedene dayandığının kabulü gerekirken yazılı şekilde karar verilmesi hatalıdır.
   Ayrıca işe iade davası tespit davası niteliğindedir. Asıl olan feshin geçersizliğidir.  Bağlı sonuçların  talep gibi değerlendirilmemesi ve  daha azına karar verilmesi davalı lehine vekalet ücretine hükmedilmesini gerektirmez.  Feshin sendikal nedene dayanmadığı kabul edildiğinde davacı aleyhine vekalet ücretine ve yargılama giderlerine hükmedilmemesi gerekir. Karar bu yönüyle de hatalıdır.
4857 sayılı İş Yasasının 20/3 maddesi uyarınca Dairemizce aşağıdaki şekilde karar verilmiştir.
HÜKÜM :
1. Mahkemenin kararının BOZULARAK ORTADAN KALDIRILMASINA,
2. Yargılama sırasında taşeron işverenlerin dahili dava dilekçesi ile davaya dahil edilmesi usule aykırı olduğundan dahili davalılar hakkında açılan DAVANIN REDDİNE,
3. Davacının iş sözleşmesinin feshinin GEÇERSİZLİĞİNE ve davacının İşbir Sentetik Dokuma A.Ş. nezdinde İŞE İADESİNE,
4. Davacının yasal süre içinde başvurusuna rağmen davalı İşbir Sentetik Dokuma A.Ş. tarafından süresi içinde işe başlatılmaması halinde ödenmesi gereken tazminatın feshin sendikal nedene dayanması nedeniyle fesih tarihinde yürürlükte olan 2821 sayılı Kanun’un 31/6. maddesi uyarınca davacının bir yıllık brüt ücreti tutarında BELİRLENMESİNE,
5. Davacı işçinin işe iadesi için süresi içinde müracaatı halinde hak kazanılacak olan ve kararın kesinleşmesine kadar en çok 4 aya kadar ücret ve diğer haklarının davalı İşbir Sentetik Dokuma A.Ş.’den tahsilinin GEREKTİĞİNE,
6. Harç peşin alındığından yeniden alınmasına yer olmadığına,
7. Davacının yaptığı            144.70 TL yargılama giderinin davalı İşbir Sentetik Dokuma A.Ş.’den tahsili ile davacıya verilmesine, adı geçen davalının yaptığı yargılama giderinin üzerinde bırakılmasına,
8. Karar tarihinde yürürlükte bulunan tarifeye göre 1.500 TL ücreti vekaletin davalı İşbir Sentetik Dokuma A.Ş.’den alınarak davacıya verilmesine,
9. Peşin alınan temyiz harcının isteği halinde davacı vekiline iadesine, 
Kesin olarak 20.05.2015 günü oybirliği ile karar verildi.