ÖZETİ: Sigortalılığın kabulü ve hüküm altına alınabilmesi için mutlak koşul niteliğindeki hizmet akdinin ve eylemli çalışmanın varlığı ortaya konulmalıdır.
Mahkemece, öncelikle davacıya talebi açıklattırılarak hangi iş yerinde, adreste, ne iş yaptığı, kimlerle çalıştığı sorulmalı, işyerinin Sasa fabrikası A.Ş. içinde bir işyeri olması halinde dava konusu işyeri ile bu işyeri ile nasıl bir bağlantı bulunduğu araştırılmalı, iş yerinin 1989/3 üncü dönem bordrosundaki bildirimlerin yukarıda anılan müfettiş raporu gereği hangi nedenle iptal edildiği, bu konuda Kurum tarafından alınmış bir komisyon kararı vs. de olup olmadığı araştırılarak açıklığa kavuşturulmalı, davacının dava konusu dönemde birlikte çalıştığını bildirdiği kişilerin çalışma kayıtları da getirtilerek dinlenmeli, öte yandan Sasa Fabrikasının hizmetleri kayda geçmiş dava konusu dönemdeki çalışanlarından davacının çalışmasını bilebilecek olanları da tespit edilip dinlenmeli, böylelikle toplanan ve toplanacak tüm deliller birlikte değerlendirilerek davacının işyerinde çalışıp çalışmadığı hususu hiçbir kuşku ve duraksamaya yer bırakmayacak şekilde belirlenmelidir.
Taraflar arasındaki sigorta başlangıcının tespiti davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalılardan Kurum vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalılardan Kurum vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi Türkan Koçak tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
- DAVA
1.Davacı vekili dava dilekçesinde, davacının davalı iş yerinde 15.11.1989 tarihinde çalışmaya başladığını, işe giriş bildirgesi verilmesine rağmen bu çalışması sonucunda prim ödemesinin yapılmadığını belirterek davacının sigorta başlangıcının 15.11.1989 olduğunun tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
- CEVAP
1.Davalılardan Kurum vekili cevap dilekçesinde davacının çalışma olgusunu yazılı belge ile ispatlaması gerektiğini, davacının fiili çalışmalarının kayıtlardan anlaşılacağı üzere Kuruma intikal ettirildiği Kurum kayıtlarına intikal ettirilen sigortalılığı dışında herhangi bir kaydının bulunmadığını belirterek davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
2.Davalı iş veren cevap dilekçesinde özetle; davacının 67742 sicil numaralı iş yerinde 15.11.1989 tarihinde işe girip 30.11.1989 tarihinde işten ayrıldığını belirtmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulü ile davacının 7182.67742 sicil numaralı işyerinde 15.11.1989 tarihinde 1 gün süre ile hizmet akdine bağlı olarak asgari ücretle çalıştığının tespitine, ancak davacının sigortalılık başlangıcının 18 yaşını ikmal ettiği 01.08.1992 tarihi olduğunun tespitine karar verilmiştir.
- İSTİNAF
- İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılardan Kurum vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
- İstinaf Sebepleri
Davalılardan Kurum vekili istinaf dilekçesinde; Mahkeme kararının usul ve yasaya aykırı olduğunu, müvekkili Kurum tarafından tüm işlemlerin mevzuat dahilinde olduğunu, herhangi bir hukuka aykırılık olmadığını, Mahkemece yapılan incelemelerin eksik olduğunu savunmuş, Mahkeme kararının kaldırılarak davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
- Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davalılardan Kurum vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
- TEMYİZ
- Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı Kurum vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
- Temyiz Sebepleri
Davalılardan Kurum vekili istinaf dilekçe içeriğini tekrarla kararın temyizen bozulmasını talep etmiştir.
- Gerekçe
- Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık 15.11.1989 tarihinin sigorta başlangıcı olduğunun tespiti istemine ilişkindir.
- İlgili Hukuk
1.6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
- 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu’nun 2 nci,6 ncı, 9 uncu, 60 ıncı maddenin (G) bendi, 79 uncu, 108 inci maddesi hükümleridir.
Bir kimsenin sigortalı sayılabilmesi için sigortalı işe giriş bildirgesinin varlığı yeterli olmayıp, aynı zamanda o kimsenin Kanun’un belirlediği biçimde (506 sayılı Kanun’un 2 nci maddesi ve 5510 sayılı Kanun’un 4/a maddesi) eylemli olarak çalışması da koşuldur. Bu yön 506 sayılı Kanun’un 6 ncı maddesi ile 5510 sayılı Kanun’un 7/a maddesinde ve Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 1999/21-549-555, 2005/21-437-448 ve 2007/21-306-320 sayılı kararlarında da vurgulanmıştır. Bu bakımdan davacının işyerinde eylemli olarak çalışıp çalışmadığının yöntemince araştırılması gerektiği ortadadır.
Hizmet tespitinin bir türü olan sigortalılık başlangıç tespiti davasında, dava konusu dönem yönünden hem çalışmaların geçtiği işyerinin varlığı hem de sigortalının çalışmalarının gerçek ve sigortalı çalışma olduğunun hiçbir teredüte yol açmayacak şekilde ispatlanması gerekmektedir.
Bu tür davalar yalnızca bir günlük çalışmanın tespitinden ibaret olarak görülmemeli, bir günlük çalışmanın kabulü ile saptanacak sigortalılık başlangıcının sigortalıya sağlayacağı sigortalılık süresi ile birlikte kazandıracağı haklar dikkate alınmalı ve giriş bildirgesi ile birlikte eylemli çalışmanın bulunup bulunmadığı özellikle belirlenmelidir.
Bu da dava konusu çalışmaların sigortalı çalışma niteliğinde olup olmadığı, sigortalı çalışma niteliğinde ise çalışmanın varlığı yönünden dönemde bordrolu olan tanık, yoksa komşu işyeri tanığı araştırarak ifadelerinin alınması, varsa bu döneme ilişkin makbuz, fatura, defter gibi tüm kayıt ve belgelerin incelenmesi, 506 ve 5510 sayılı Kanun’lar ile Yargıtay’ın yerleşik içtihatları gereğidir.
- Değerlendirme
1.Sigortalılığın kabulü ve hüküm altına alınabilmesi için mutlak koşul niteliğindeki hizmet akdinin ve eylemli çalışmanın varlığı ortaya konulmalıdır.
2.Mahkemenin yazılı hükmü, eksik inceleme ve değerlendirmeye dayalıdır.
Yukarıda anılan yasal düzenleme ve açıklamalara göre inceleme konusu dava değerlendirildiğinde, davacının, Dilaver Sabancı ve ort. unvanlı işverenin 67742 sicil nolu iş yerinden davacı adına 15.11.1989 tarihli işe giriş bildirgesinin verilmiş olduğu, anılan işe giriş bildirgesinde işyeri adresinin “Sasa Fabrikası A.Ş. Adana” olarak belirtildiği, davacının Kuruma yapmış olduğu başvuruya verilen cevapta da belirtildiği üzere davacının 15.11.1989 işe giriş olmak üzere 30.11.1989 tarihine kadar bildiriminin bulunduğu davalı işyerinden verilen 1989/3 üncü dönem bordrosu ile yapılan tüm sigortalılara aitbildirimlerin, bu kapsamda da davacı adına yapılan hizmet bildiriminin de 01.03.1996 tarihli ve 21 sayılı Kurum müfettiş raporu gereği iptal edildiği, 67742 sicil nolu işyerinin işyeri tescil bilgilerinde tahmil-tahliye konulu bir işyeri olduğu, Kanun kapsamının ise 01.04.1989-30.04.1989 tarihleri arasında olduğunun ve iş yeri dosyasının iz-imha olduğunun bildirildiği, davacı tanığı olarak dinlenen tanıkların davalı işverene ait başka sicil no.lu iş yerlerinden bildirimlerinin olduğu, bir kısmının da iptal edilen dava konusu işyerinden yapılan bildirimleri olan kişiler olduğu, yazılı şekilde kurulan hükmün eksik inceleme ve araştırmaya dayalı olduğu anlaşılmıştır.
2.Mahkemece, öncelikle davacıya talebi açıklattırılarak hangi iş yerinde, adreste, ne iş yaptığı, kimlerle çalıştığı sorulmalı, işyerinin Sasa fabrikası A.Ş. içinde bir iş yeri olması halinde dava konusu iş yeri ile bu işyeri ile nasıl bir bağlantı bulunduğu araştırılmalı, iş yerinin 1989/3 üncü dönem bordrosundaki bildirimlerin yukarıda anılan müfettiş raporu gereği hangi nedenle iptal edildiği, bu konuda Kurum tarafından alınmış bir komisyon kararı vs. de olup olmadığı araştırılarak açıklığa kavuşturulmalı, davacının dava konusu dönemde birlikte çalıştığını bildirdiği kişilerin çalışma kayıtları da getirtilerek dinlenmeli, öte yandan Sasa Fabrikasının hizmetleri kayda geçmiş dava konusu dönemdeki çalışanlarından davacının çalışmasını bilebilecek olanlarıda tespit edilip dinlenmeli, böylelikle toplanan ve toplanacak tüm deliller birlikte değerlendirilerek davacının işyerinde çalışıp çalışmadığı hususu hiçbir kuşku ve duraksamaya yer bırakmayacak şekilde belirlenmelidir.
- KARAR
Açıklanan sebeple;
- Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
- İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
13.03.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.