İlgili Kanun / Madde
4857 S.İşK/18-21
T.C
YARGITAY
9. HUKUK DAİRESİ
Esas No. 2008/30938
Karar No. 2008/25256
Tarihi: 06.10.2008
l SÜREKLİ İŞÇİ KADROSUNA GEÇİRİLMEME
l GEÇİCİ İŞÇİ KADROSUNDA ÇALIŞMA OLANAĞININ BULUNMASI
l TİS TENKİSAT SIRALAMASINA UYMAMA
l GEÇERSİZ FESİH
ÖZETİ: Maliye Bakanlığı'nın 5620 sayılı yasa kapsamında sürekli işçi kadrosunda 107 işçi yerine 90 işçi kadro tahsis etmesi üzerine davacı dahil 16 işçinin kadro fazlası olduğu gerekçesi ile iş sözleşmelerinin feshedildiği anlaşılmaktadır. 5620 sayılı yasa sürekli işçi kadrosuna veya sözleşmeli statüye geçirilme yanında, sürekli işçi kadrolarına veya sözleşmeli personel statüsüne geçişi yapılamayan ve bu Kanunun 3 üncü maddesi kapsamına girmeyen geçici işçilerin durumunu da düzenlemiş ve bu işçilerin bir mali yılda altı aydan az olmak üzere çalıştırılabileceklerini düzenlemiş, fesih nedeni olarak sadece emekliliğe hak kazanma ölçütüne yer vermiştir. Davacı emekliliğe hak kazanmış değildir. Sürekli işçi kadrosuna geçirilmeyen davacı işçinin yasanın geçici 3. maddesi uyarınca çalıştırılması olanağı olduğu gözetilmeden iş sözleşmesinin feshi doğru değildir. Ayrıca davalı işveren fesihte Toplu İş Sözleşmesindeki tenkisat kuralına da uymamıştır. Somut uyuşmazlıkta feshin kaçınılmaz olduğu kanıtlanmadığından, sonuç itibari ile feshin geçersizliğine ve davacının işe iadesine karar verilmesi yerindedir.
DAVA: Davacı, iş sözleşmesinin geçerli neden olmadan feshedildiğini belirterek feshin geçersizliğine ve işe iadesine karar verilmesini istemiştir.
Yerel mahkeme, davanın kabulüne karar vermiştir.
Hüküm süresi içinde davalı avukatı tarafından temyiz edilmiş olmakla, dava dosyası için Tetkik Hakimi B.Kar tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:
Davalı Üniversitede vize uygulaması ile çalışan ve işyerinde taraf sendikanın imzalanan Toplu İş Sözleşmesinden yararlanan davacının iş sözleşmesi, 5620 sayılı yasa gereği geçici işçilerin sürekli işçi veya sözleşmeli personel kadrosuna geçirilmesi için Maliye Bakanlığı'na müracaat edilmesi üzerine, tahsis edilen 70 kişilik vize ile 84 kişi çalıştırıldığı, giderlerinin öz gelirlerinden karşılamak üzere tahsis edilen 20 kişi yerine 23 kişi çalıştırıldığı, bu durumun bakanlıkça yapılan vize çerçevesinde uygun görülmediği, sürekli işçi veya sözleşmeli personel statüsüne geçiş talebi için izin verilmediği, talebinin kabulü için tahsis edilen iş pozisyon sayısının aşılmamak kaydı ile müracaatının istendiği, 5620 sayılı yasanın geçici 3/1 maddesi uyarınca geçici işçi pozisyonlarında işçi çalıştırılmasının imkansız hale geldiği, TİS'in 11. maddesi uyarınca 15.10.2007 tarihi itibari ile işten çıkartıldığı" gerekçesi ile davalı işveren tarafından feshedilmiştir.
Mahkemece alınan bilirkişi raporuna itibar edilerek, davacının vize uygulaması ile aralıksız davalı işyerinde sürekli işte çalıştığı, vize çerçevesinde ve vize süresine göre çalıştırılmasının belirsiz süreli çalışma ve sürekli işçi olma gerçeğini değiştirmeyeceği, vizenin kişiye mahsusu olmadığı, Maliye Bakanlığı yazısı üzerine işçiler yönünden belirlemenin hangi esaslara göre belirlendiğinin ve objektif değerlendirme yapıldığının anlaşılmadığı, davacının üyesi olduğu sendika ile bağıtlanan Toplu İş Sözleşmesinin 11. maddesinde işten çıkarmada kural belirlendiği, davalının vize uygulamasına bağlı işçiler arasında işten çıkarılacakları belirlemede bu kurala uymadığı, feshin geçerli nedene dayanmadığı gerekçesi ile feshin geçersizliğine, davacı işçinin işe iadesine karar verilirken, işe başlatılmama tazminatı, görev unvanı, iş tanımı ve sorunluluk durumu ile kıdeminin yanı sıra iş akdinin feshinde usulsüz işlem tesis edilip objektif kriterlerin esas alınmadığı olguları da göz önünde bulundurularak davacı işçinin 8 aylık ücret tutarında belirlenmiştir.
Genel Bütçeli idarelerde çalışan ve 2006 yılında usûlüne uygun olarak vizesi yapılmış geçici iş pozisyonlarında toplam 6 ay veya daha fazla süreyle çalışmış olan geçici işçilerin, 5620 sayılı yasa ile sürekli işçi kadrolarına veya sözleşmeli personel statüsüne geçirilmeleri düzenlenmiştir. Aynı yasanın geçici 1. maddesinde kanunun 1.maddesinde belirtilen şartları taşımadıkları için sürekli işçi kadrolarına veya sözleşmeli personel statüsüne geçişi yapılamayan ve bu Kanunun 3 üncü maddesi kapsamına girmeyen geçici işçilerin, ilgili idare, kurum ve kuruluşlarca bir malî yılda 6 aydan az olmak üzere ve bu Kanunun 3 üncü maddesinde belirtilen usûle göre vizesi yapılacak geçici iş pozisyonlarında çalıştırılmaya devam olunabileceği belirtilmiştir. 5620 sayılı yasa mevcut düzenlemesi ile iki halde iş sözleşmesinin feshedilebileceğini düzenlemiştir. Bunlardan ilki kanunu yayımı tarihinde kapsama girsin ya da girmesin bayanlarda 56, erkeklerde 58 yaşını dolduran ve emekliliğe hak kazananların iş sözleşmelerinin feshidir. İkincisi ise kapsama girmeyen ve geçici suretle çalıştırılmaları gereken personelin bağlı bulunduğu sosyal güvenlik kurumundan yaşlılık aylığına hak kazanmasıdır.
4857 sayılı İş Kanunu'nun 21. maddesi uyarınca, mahkemece feshin geçersizliğine karar verildiğinde, işçinin başvurusu üzerine işveren tarafından bir ay içinde işe başlatılmaz ise, işçiye ödenmek üzere en az 4, an çok 8 aylık ücreti tutarında tazminatın belirlenmesi gerekir. Dairemizin yerleşik uygulaması gereği, iş güvencesi niteliğindeki bu tazminat işçinin kıdemi, fesih sebebi gibi olgular dikkate alınarak belirlenmelidir. Maddenin alt ve üst sınırları aşılamaz. Üst sınırın aşılmasının tek istisnası 2821 sayılı Sendikalar Kanunu'nun 31. maddesindeki sendikal nedenle yapılan fesihlerdir. Bu maddede sendikal neden halinde işe başlatmama tazminatının işçinin en az bir yıllık ücreti tutarında belirleneceği açıklanmıştır.
Dosya içeriğine göre davacı işçinin davalı Üniversitede aralıksız Toplu İş Sözleşmesi kapsamında çalıştığı, Maliye Bakanlığı'nın 5620 sayılı yasa kapsamında sürekli işçi kadrosunda 107 işçi yerine 90 işçi kadro tahsis etmesi üzerine davacı dahil 16 işçinin kadro fazlası olduğu gerekçesi ile iş sözleşmelerinin feshedildiği anlaşılmaktadır. 5620 sayılı yasa sürekli işçi kadrosuna veya sözleşmeli statüye geçirilme yanında, sürekli işçi kadrolarına veya sözleşmeli personel statüsüne geçişi yapılamayan ve bu Kanunun 3 üncü maddesi kapsamına girmeyen geçici işçilerin durumunu da düzenlemiş ve bu işçilerin bir mali yılda altı aydan az olmak üzere çalıştırılabileceklerini düzenlemiş, fesih nedeni olarak sadece emekliliğe hak kazanma ölçütüne yer vermiştir. Davacı emekliliğe hak kazanmış değildir. Sürekli işçi kadrosuna geçirilmeyen davacı işçinin yasanın geçici 3. maddesi uyarınca çalıştırılması olanağı olduğu gözetilmeden iş sözleşmesinin feshi doğru değildir. Ayrıca davalı işveren fesihte Toplu İş Sözleşmesindeki tenkisat kuralına da uymamıştır. Somut uyuşmazlıkta feshin kaçınılmaz olduğu kanıtlanmadığından, sonuç itibari ile feshin geçersizliğine ve davacının işe iadesine karar verilmesi yerindedir.
Ancak davacı işçinin kıdemine ve fesih nedenine göre mahkemece işe başlatmama tazminatının 4857 sayılı İş Kanunu'nun sayılı yasanın 21. maddesinde belirtilen alt sınırdan uzaklaştırılarak belirlenmesi doğru bulunmamıştır.
4857 sayılı İş Yasasının 20/3 maddesi uyarınca Dairemizce aşağıdaki şekilde karar verilmiştir.
HÜKÜM: Yukarda açıklanan gerekçe ile;
1. Mahkemenin kararının BOZULARAK ORTADAN KALDIRILMASINA,
2. Feshin GEÇERSİZLİĞİNE ve davacının İŞE İADESİNE,
3. Davacının yasal süre içinde başvurusuna rağmen davalı işverence süresi içinde işe başlatılmaması halinde ödenmesi gereken tazminat miktarının davacının kıdemi, fesih nedeni dikkate alınarak takdiren davacının 4 aylık brüt ücreti tutarında BELİRLENMESİNE,
4. Davacı işçinin işe iadesi için işverene süresi içinde müracaatı halinde hak kazanılacak olan ve kararın kesinleşmesine kadar en çok 4 aya kadar ücret ve diğer haklarının davalıdan tahsilinin GEREKTİĞİNE,
5. Harç peşin alındığından yeniden alınmasına yer olmadığına,
6. Davacının yapmış olduğu 110,50 YTL yargılama giderinin davalıdan tahsili ile davacıya verilmesine, davalının yaptığı yargılama giderinin üzerinde bırakılmasına,
7.Karar tarihinde yürürlükte bulunan tarifeye göre 500-YTL ücreti vekaletin davalıdan alınarak davacıya verilmesine,
8. Peşin alınan temyiz harcının isteği halinde ilgilisine iadesine, Kesin olarak oybirliği ile karar verildi. 06.10.2008